MTFMT-syndroom

Wat is het MTFMT-syndroom?

Het MTFMT syndroom is een ernstige aangeboren stofwisselingsziekte waarbij belangrijke organen in het lichaam zoals de hersenen en de spieren een tekort hebben aan energie waardoor kinderen problemen hebben zich normaal te ontwikkelen en weinig spierkracht hebben.

Hoe wordt het MTFMT syndroom ook wel genoemd?

MTFMT is de afkorting voor Methyionyl T-rna ForMyl Transferase een belangrijk eiwit in een bepaalde celonderdeel (de mitochondriën) die zorgen voor de energie aanmaak in de cellen van het lichaam. Kinderen met het MTFMT-syndroom missen dit belangrijke eiwitten, waardoor de cellen een tekort hebben aan energie en niet goed hun werk kunnen doen.

Mitochondrieel complex 1 deficientie, nucleair type 27
Het MTFMT eiwit is een onderdeel van een aantal eiwitten die samen complex I worden genoemd. Dit eiwit zorgt er voor dat de mitochondriën in staat zijn om energie aan te maken. De informatie voor de aanmaak van het MTFMT eiwit ligt in het zogenaamde kern DNA, dit wordt bedoeld met de term nucleair. Er bestaan veel verschillende fouten in het DNA die er voor kunnen zorgen dat complex I niet goed werkt. Het MTFMT-syndroom is als 27e aandoening beschreven die er voor kan zorgen dat complex I niet goed zijn werk kan doen, vandaar de toevoeding type 27. Ook wordt de afkorting MC1DN27 gebruikt.

Combined oxidative phosphorylation deficiency 15
Een tweede naam die gebruikt wordt is combined oxidative phosphorylation deficiency 15. Oxidatieve fosforylering is de naam voor het proces waarbij energie aangemaakt wordt in de mitochondriën. Dit proces verloopt niet goed bij kinderen met het MTFMT-syndroom. Er is niet alleen sprake van een probleem met complex I, maar ook met de andere complexen. Ook hiervan bestaan allerlei verschillende soorten, waarbij deze vorm als 15e vorm beschreven is. Het wordt afgekort met de letters COXPD15. Aandoeningen waarbij de oxidatieve fosforylering niet goed verloopt worden OXPHOS aandoeningen genoemd.

Leigh syndroom
Een andere verzamelnaam die ook gebruikt wordt is de naam Leigh syndroom. Dit is een groep aandoening waarbij kinderen als gevolg van een probleem met de mitochondriën vaardigden verliezen die ze al beheersten.
Mitochondriële ziekte
Het MTFMT syndroom behoort tot de groep stofwisselingsziektes die mitochondriële ziekte worden genoemd. Dit is een grote groep aandoeningen waarbij de energiefabriekjes in de cellen niet goed functioneren, waardoor verschillende onderdelen van de cellen een tekort krijgen aan energie. Voorbeelden van andere mitochondriele aandoeningen zijn MELAS, NARP en Alpers syndroom.

Bij wie komt het MTFMT syndroom voor?

Het MTFMT syndroom geeft meestal al klachten vanaf de baby en peuterleeftijd, soms pas op latere leeftijd. Een enkele keer ontstaan de eerste klachten pas op volwassen leeftijd.
De ziekte komt vaker voor bij ouders die (in de verte familie) van elkaar zijn.
Deze ziekte komt even vaak voor bij jongens als bij meisjes.

Hoe vaak komt het MTFMT syndroom voor?

Het MTFMT syndroom is een erg zeldzame ziekte. Hoe vaak deze aandoening precies voorkomt is niet bekend.
Waarschijnlijk komt deze ziekte minder vaak dan bij één op de 500.000 mensen voor.

Wat is de oorzaak van het ontstaan van het MTFMT syndroom?

Fout in erfelijk materiaal
Het MTFMT syndroom wordt veroorzaakt door een fout in het erfelijk materiaal. De fout bevindt zich op het zogenaamde 15e chromosoom. De plaats van de fout in het erfelijk materiaal wordt het MTMF2-gen genoemd.

Autosomaal recessief
Het MTFMT syndroom erft op zogenaamd autosomaal recessieve manier over. Dat wil zeggen dat een kind pas klachten krijgt wanneer beide chromosomen 15 allebei een fout bevatten op plaats van het MTFMT-gen.
Dit in tegenstelling tot een autosomaal dominante aandoening, waarbij een fout op één van de twee chromosomen al voldoende is om een ziekte te krijgen.

Ouders drager
Vaak zijn beide ouders drager van deze aandoening. Zij hebben zelf een chromosoom 15 met fout en een chromosoom 15 zonder fout. Doordat ze zelf ook een chromosoom 15 zonder fout hebben, hebben de ouders zelf geen klachten.
Wanneer een kind van beide ouders het chromosoom 15 met de fout krijgt, dan krijgt dit kind het MTFMT syndroom. De kans dat beide ouders drager zijn van een foutje op dezelfde plek in een chromosoom is groter wanneer beide ouders (in de verte) familie van elkaar zijn.

Afwijkend eiwit
Als gevolg van de fout in het erfelijk materiaal wordt een bepaald eiwit op een afwijkende manier aangemaakt. Dit eiwit wordt Methyionyl T-rna ForMyl Transferase genoemd, afgekort als MTFMT. Dit eiwit speelt een belangrijke rol bij de start van de aanmaak van eiwitten die nodig zijn voor het goed functioneren van de mitochondrieen. tRNA vormt de brug tussen het aflezen van het DNA en de aanmaak van eiwitten. MTFMT is met-tRNA actief te maken door er een formylgroep aan te hangen. Hiermee wordt de aanmaak van eiwit opgestart. In de mitochondrien zitten allerlei eiwitten die nodig zijn om energie aan te maken. Het MTFMT-eiwit speelt een rol bij de aanmaak van complex I-eiwit, maar ook bij de aanmaak van complex III en IV-eiwit.
Het type fout in het DNA bepaalt in hoeverre nog werkzaam MTFMT-eiwit aangemaakt wordt. Hoe minder werkend MTFMT-eiwit hoe ernstiger de klachten die een kind als gevolg van dit syndroom zal krijgen.

Aanmaak energie
In het mitochondrion wordt energie aangemaakt doordat achtereenvolgens verschillende complexe actief worden: complex I,II,III,IV en V. De proces van aanmaak van energie wordt oxidatieve fosforylering genoemd. Door het tekort aan MTFMT kunnen complex I, III en IV minder goed aangemaakt worden. Hierdoor kan er minder goed energie aangemaakt worden, waardoor cellen tekort krijgen aan energie om goed hun werk te kunnen doen.

Organen die veel energie nodig hebben
De mitochondriën spelen een belangrijke rol bij de aanmaak van energie voor alle lichaamscellen. Wanneer de mitochondriën minder energie kunnen aanmaken, dan krijgen vooral organen die continu veel energie nodig hebben problemen. Organen die continu veel energie nodig hebben zijn de hersenen, de spieren en de ogen. Dit verklaart waarom kinderen met deze ziekte voornamelijk van deze organen de meeste problemen hebben.

Wat zijn de symptomen van het MTFMT syndroom?

Variatie
Het aantal symptomen en de mate van ernst kan van kind tot kind met het mitochondrieel DNA depletie syndroom verschillen. Dit hangt samen met de hoeveelheid nog werkzaam MTFMT-eiwit. Hoe minder nog werkend eiwit, hoe ernstiger in de regel de hoeveelheid en de ernst van de symptomen. Kinderen waarbij de ziekte al op jonge leeftijd klachten geeft, hebben vaak meer en ernstiger klachten dan bij kinderen waarbij de ziekte pas op latere leeftijd klachten geeft.

Lage spierspanning
Baby’s met het MTFMT-syndroom zijn vaak erg slap in hun spieren. Ze moeten goed vastgehouden en ondersteund worden wanneer ze opgetild worden en moeten goed ondersteund worden. Door de lagere spierspanning is het voor kinderen lastig om hun hoofd op te tillen. Ook kunnen gewrichtjes zoals van de knie en de elleboog gemakkelijk worden overstrekt.

Vertraagde ontwikkeling
Door de lage spierspanning is het voor kinderen met deze aandoening heel moeilijk om te leren hun hoofd op te tillen. Hierdoor is het voor kinderen ook heel moeilijk om te leren rollen, zitten, kruipen en staan. Sommige kinderen leren dit wel, voor andere kinderen is dit te moeilijk.
Ook leren praten is moeilijk voor kinderen met deze aandoening. Sommige kinderen zijn in staat om losse woorden te zeggen of korte zinnen te maken, voor andere kinderen is dit te moeilijk om te leren. Vaak zijn kinderen met deze aandoening moeilijk verstaanbaar vanwege de lage spierspanning van de spieren in hun gezicht.

Verminderde spierkracht
Kinderen met deze aandoening hebben weinig kracht in hun spieren. Voor deze kinderen is het heel moeilijk om hun armen en benen op te tillen van de ondergrond. Daardoor is spelen voor deze kinderen vaak heel lastig. De spieren die kinderen hebben zijn vaak dun, waardoor de armen en benen dun zijn.

Weinig mimiek
Ook hebben de spieren van het gezicht weinig kracht. Hierdoor hebben kinderen een slap gezichtje, vaak met een open mond. De gezichtsuitdrukking van een kindje met deze aandoening verandert vaak weinig. Hierdoor is het moeilijk aan de gezichtsuitdrukking te zien hoe kinderen zich voelen.

Problemen met drinken
Baby’s met het MTFMT syndroom hebben vaak problemen met drinken. Baby’s drinken langzaam en laten de borst of speen vaak los. Het kost vaak veel tijd om baby’s met dit syndroom de borst of de fles te geven. Ook zijn kinderen vaak moe, voordat ze voldoende gedronken hebben Vaak is het nodig om kinderen sondevoeding te gaan geven omdat zij anders niet genoeg voeding binnen krijgen.
Kinderen met deze aandoening spugen gemakkelijker dan andere kinderen.

Kwijlen
Kinderen met dit syndroom hebben gemakkelijk last van kwijlen. Dit komt door slapheid van de spieren in het gezicht en rondom de mond, waardoor het speeksel gemakkelijk uit de mond loopt.

Hoge spierspanning
Met het ouder worden krijgen kinderen met deze aandoening vaak een hogere spierspanning in de armen en in de benen, soms ook in de romp. Door deze hogere spierspanning voelen de armen en benen stijf aan en kunnen ze niet meer gemakkelijk gebogen of gestrekt worden. Dit maakt bewegen van de armen en benen nog moeilijker. De armen komen vaak in een gebogen stand te staan, de benen vaak in een gestrekte stand. Vaak hebben de benen de neiging om over elkaar heen te kruizen. Deze hoge spierspanning wordt ook wel spasticiteit genoemd. Ook kunnen afwijkende standen van de armen en benen voorkomen, dit wordt dystonie genoemd.

Bewegingsonrust
Bij een deel van de kinderen zijn de armen en benen voortdurend in beweging zonder dat het kind dit zelf wil. Vaak zijn de bewegingen wat schokkerig of meer draaiend. Deze bewegingen worden chorea of myoclonieën genoemd. Deze bewegingen maken dat kinderen moeilijk hun rust kunnen vinden.

Problemen met het evenwicht
Kinderen die kunnen lopen, hebben vaak problemen met het evenwicht. Kinderen met het MTFMT-syndroom vallen gemakkelijk om. Om dit te voorkomen zetten kinderen hun voeten verder uit elkaar. Dit wordt een breedbasisch looppatroon genoemd. Kinderen kunnen moeite hebben een voorwerp te pakken. Ze grijpen er vaak naast. De handen kunnen een trillende beweging maken wanneer kinderen een voorwerp willen pakken. Dit wordt tremor genoemd.

Achteruitgang in ontwikkeling
Met het ouder worden verliezen kinderen de vaardigheden die ze hebben geleerd vaak weer. Kinderen zijn dan niet meer in staat om zelf te kunnen zitten of kruipen. Zij kunnen alleen met steun in een aangepaste stoel zitten. Ook gaat het praten en nadenken steeds moeilijker. Kinderen worden als het ware dement.

Epilepsie
Een deel van de kinderen met het MTFMT-syndroom heeft last van epilepsie. Verschillende soorten aanvallen kunnen voorkomen, zoals aanvallen met kortdurende schokjes op verschillende plaatsen in het lichaam (myoclonieën), aanvallen met verstijven (tonische aanvallen) of aanvallen met staren (focale aanvallen).

Problemen met ademhalen
Kinderen met deze aandoening hebben door de spierzwakte vaak moeite met ademhalen. Dit valt vaak op tijdens periodes met een luchtweginfectie.

Vatbaar voor infecties
Kinderen met deze ziekte zijn vatbaar voor het krijgen van infecties. Vooral luchtweginfecties komen vaker voor bij kinderen met deze aandoening.

Toename klachten door infecties
Tijdens koorts en ziek zijn hebben kinderen vaak veel meer symptomen van hun ziekte dan in periodes waarin kinderen geen koorts hebben en niet ziek zijn. Wanneer de ziekteperiode voorbij is, kan een deel van de klachten weer verbeteren.

Lengte
Een deel van de kinderen met het MTFMT-syndroom is kleiner dan leeftijdsgenoten.

Gewicht
Kinderen met deze aandoening zijn vaak licht van gewicht en komen maar moeilijk aan. De meeste kinderen hebben dunne armen en benen. Dit niet aankomen in gewicht wordt ook wel failure to thrive genoemd. Een klein deel van de kinderen heeft juist last van overgewicht. Overgewicht maakt het bewegen van de armen en benen nog moeilijker.

Kleinere hoofdomtrek
Vaak hebben kinderen met deze aandoening een kleinere hoofdomtrek dan gebruikelijk. Deze kleinere hoofdomtrek wordt ook wel microcefalie genoemd.
Omdat kinderen met deze aandoening veel liggen, krijgen ze gemakkelijker een afgeplat achterhoofdje. Dit wordt een plagiocefalie genoemd.

Problemen met zien
Scheelzien komt vaak voor bij kinderen met deze aandoening. Dit komt omdat de ogen niet goed kunnen bewegen. Een groot deel van de kinderen is slechtziend, omdat de oogzenuw niet goed werkt. Dit wordt een cerebrale visusstoornis genoemd. Bij een deel van de kinderen maken de ogen schokkende bewegingen. Dit wordt nystagmus genoemd. Hier hebben kinderen zelf geen last van. Ook hangen de oogleden van kinderen met het MTFMT-syndroom vaak naar beneden toe, dit wordt een ptosis genoemd.

Problemen met horen
Kinderen met deze aandoening gaan in de loop van de tijd steeds slechter horen en worden slechthorend of zelfs helemaal doof.

Problemen met slikken
Kinderen met deze aandoening hebben vaak problemen met slikken. Zij verslikken zich in drinken of eten en moeten dan hoesten tijdens het eten of drinken. Dit kan gevaarlijk zijn, omdat er tijdens verslikken eten of drinken in de longen terecht kan komen, waardoor een longontsteking kan ontstaan. Het kan daarom nodig zijn om kinderen via een sondevoeding te geven.

Reflux
Kinderen met dit syndroom hebben vaak last van het terugstromen van voeding vanuit de maag naar de slokdarm. Dit wordt reflux genoemd. Omdat de maaginhoud zuur is, komt het zuur zo ook in de slokdarm, soms zelfs ook in de mond. Dit zuur kan zorgen voor pijnklachten, waardoor kinderen moeten huilen en soms ook niet willen eten. Ook kan het maken dat kinderen moeten spugen.
Door het zuur kan de slokdarm geïrriteerd en ontstoken raken. Wanneer dit niet tijdige ontdekt en behandeld wordt, kan dit zorgen voor het spuug met daarin bloedsliertjes.

Verstopping van de darmen
Verstopping van de darmen komt vaak voor bij kinderen met het MTFMT syndroom. De ontlasting komt dan niet elke dag en is vaak hard waardoor kinderen moeite hebben met poepen.

Niet zindelijk
Het is voor de meeste kinderen met deze aandoening niet haalbaar om zindelijk te worden en te plassen en te poepen op de wc. Kinderen zullen luiers nodig blijven hebben om de plas en de ontlasting op te vangen.

Hartafwijking
Bij een klein deel van de kinderen is de hartspier verdikt. Soms komt een gaatje tussen beide hartkamers voor, dit wordt een VSD genoemd. Een deel van de kinderen heeft hartritmestoornissen als gevolg van het Wolf-Parkinson-White syndroom.

Problemen met slapen
Kinderen met deze aandoening vallen vaak moeilijk in slaap. Door de bewegingsonrust worden zij gemakkelijk weer wakker. Vaak slapen kinderen licht en maar korte tijd achter elkaar. Dit maakt dat kinderen maar moeilijk kunnen uitrusten.
Kinderen kunnen tijdens de slaap ademstops hebben (apneu genoemd). Dit kan ook de nachtrust verstoren.

Vermoeidheid
Kinderen met deze aandoening hebben weinig energie. Ook kosten alle dagelijkse activiteiten veel energie. Tel hierbij de problemen met slapen op. Dit maakt dat kinderen met deze aandoening erg vermoeid zijn en weinig energie hebben om de dag door te komen.

Scoliose
Een deel van de kinderen met deze aandoening krijgt een zijwaartse verkromming van de rug. Dit wordt een scoliose genoemd. Van een milde scoliose zullen kinderen zelf geen last hebben. Toename van de scoliose kan zorgen voor het ontstaan van pijnklachten in de rug en problemen met zitten.

Vastgroeien gewrichten
Doordat kinderen met deze aandoening moeite hebben met het bewegen van hun armen en benen, hebben de gewrichten in de armen en de benen de neiging om vast te gaan groeien. Dit wordt een contractuur genoemd. Hierdoor kunnen de gewrichten minder of helemaal niet meer bewogen worden.

Hoe wordt de diagnose MTFMT syndroom gesteld?

Verhaal en onderzoek
Op grond van het verhaal van een kind met een lage spierspanning en weinig energie kan een mitochondriële stofwisselingsziekte worden vermoed. Er zijn echter nog veel andere aandoeningen die ook dergelijke klachten kunnen geven. Er zal aanvullend onderzoek nodig zijn om de juiste diagnose te stellen.

Bloedonderzoek
Bloedonderzoek laat bij het merendeel van de kinderen een verhoogde waarde van het stofje lactaat zien. Dit is een belangrijke aanwijzing dat er sprake is van een mitochondriële ziekte.

Stofwisselingsonderzoek
Vaak zal dit bloedonderzoek reden zijn om stofwisselingsonderzoek te verrichten op bloed en op urine. Bij een deel van de kinderen zijn de stofjes alanine, glycine en lactaat verhoogd.

Genetisch onderzoek
Door middel van bloedonderzoek kan gekeken worden of er een fout in het erfelijk materiaal van het MTFMT-gen gevonden kan worden. Dit kan gericht gebeuren wanneer er aan gedacht wordt omdat de ziekte in de familie voorkomt, maar meestal is dat niet het geval. Tegenwoordig zal door middel van een nieuwe genetische techniek (exome sequencing genoemd) deze diagnose gesteld kunnen worden zonder dat er specifiek aan gedacht was of naar gezocht is

.

MRI-scan
Wanneer nog onduidelijk is wat de oorzaak is van de problemen, wordt vaak een MRI-scan van de hersenen gemaakt. Op deze MRI-scan is vaak te zien dat bepaalde gebieden in de hersenen, zoals de basale kernen, de hersenbalk, de witte stof en de hersenstam een witte kleur hebben. Door middel van MRS onderzoek kan aangetoond worden dat de waarde van het stofje lactaat verhoogd is in de hersenen.
Bij oudere kinderen kan bij het zien van de MRI scan misleidend gedacht worden dat er sprake is van de aandoening MS

Spierbiopt
Wanneer de diagnose onduidelijk is, kan het nodig zijn om een spierbiopt te verrichten. Ook in een spierbiopt kunnen afwijkingen aangetoond worden die passen bij het niet goed functioneren van de mitochondriën. In het spierbiopt kan gemeten worden hoe goede de spiercellen in staat zijn om energie aan te maken. Dit is verminderd bij kinderen met deze aandoening. Ook kan gemeten worden hoe de verschillende complexen in de mitochondriën werken. vaak wordt dan gezien dat complex I minder goed werkt. Bij een deel van de kinderen werken ook complex III en IV minder goed.

Liquoronderzoek
Door middel van een ruggenprik kan vocht verkregen worden dat normaal rondom de hersenen en het ruggenmerg stroomt. Bij een groot deel van de kinderen is het melkzuur (lactaat) gehalte in dit hersenvocht verhoogd.

Oogarts
Kinderen met deze aandoening worden vaak een keer door de oogarts gezien. Door onderzoek van de ogen kan de oogarts soms een clue vinden voor de onderliggende aandoening. Dat is bij deze aandoening meestal niet het geval.

KNO-arts
De KNO-arts kan samen met de audioloog vast stellen of er sprake is van slechthorendheid.

Kindercardioloog
De kindercardioloog kan door middel van een ECHO van het hart beoordelen of er sprake is van een aangeboren hartafwijking. Een ECG kan aantonen of er aanwijzingen zijn voor een verhoogd risico op een hartritmestoornis.

EEG
Kinderen met epilepsieaanvallen krijgen vaak een EEG om te kijken van wat voor soort epilepsie er sprake is. Bij kinderen met deze aandoening worden vaak epileptiforme afwijkingen gezien op het EEG. Deze afwijkingen zijn niet specifiek voor deze aandoening en kunnen bij allerlei andere oorzaken van epilepsie ook gezien worden.

Foto van de botten
Wanneer er sprake is van een verkromming van de wervelkolom zal vaak een foto van de rug gemaakt worden om de mate van verkromming vast te leggen.

Hoe wordt het MTFMT syndroom behandeld?

Geen genezing
Er bestaat helaas geen behandeling die het MTFMT syndroom kan genezen. De behandeling is er op gericht om kinderen zo goed mogelijk te ondersteunen in het omgaan met de toenemende klachten als gevolg van het hebben van deze aandoening.

Kwaliteit van leven
Centraal in de behandeling van kinderen met deze aandoening staat het behouden van zo veel mogelijk kwaliteit van leven. Helaas nemen de klachten als gevolg van het hebben van deze aandoening in een snel of in een wat minder snel tempo toe en zullen kinderen steeds opnieuw moeten inleveren. Dat is heel moeilijk vooral voor de ouders en de andere kinderen in het gezin. Het kind zelf zal hier zelf steeds minder van mee krijgen. Het is goed als ouders samen met hun andere kinderen en familie al in een vroeg stadium nadenken op wat voor manier zij hun kind met deze aandoening willen begeleiden. Een maatschappelijk werkende, een psycholoog en verpleegkundigen van de kinderthuiszorg kunnen ouders hierbij helpen. In Nederland zijn ook meerdere kindercomfortteams die gezinnen kunnen ondersteunen bij het vinden van een zo optimaal mogelijke kwaliteit van leven.

Tijd voor samenzijn
De zorg voor een kind met het MTFMT syndroom zal veel vragen van ouders. Ouders zullen veel tijd kwijt zijn met verzorging van hun kind of zelfs met medische handelingen zoals het geven van medicijnen of sondevoeding. Het is ook heel belangrijk om er ook voor te waken dat er tijd blijft voor samen zijn als gezin of even als ouders onder elkaar, voor samen knuffelen waar kinderen met deze aandoening vaak van kunnen genieten en te zoeken naar manieren van contact waar iedereen plezier aan beleefd.
Hulp vragen aan anderen (bekenden of onbekenden) is voor veel ouders lastig, maar het is wel belangrijk om in een vroeg stadium na te denken over het vragen en organiseren van hulp. Dit om te voorkomen dat ouders de hele dag bezig zijn met zorgen en er geen tijd meer over is over fijne momenten samen met het kind met het MTFMT syndroom de andere kinderen in het gezin en de ouders onderling.

Gehoorapparaat
Een deel van de kinderen heeft baat bij een gehoorapparaat, bij een ander deel van de kinderen helpt dit niet.

Aanvalsbehandeling epilepsie
De meeste epilepsieaanvallen gaan vanzelf over binnen enkele minuten. Omstanders hoeven dan niets te doen om de aanval te doen stoppen. Het is belangrijk om zo rustig mogelijk te blijven en het kind zo veel mogelijk met rust te laten.
Wanneer een aanval na 5 minuten nog niet vanzelf gestopt is, dan zal vaak geadviseerd worden om medicijnen te geven om een aanval te doen stoppen. De behandelende arts zal altijd aangeven welk tijdstip voor een bepaald kind het beste is. Medicijnen die gebruikt kunnen worden voor het stoppen van een aanval zijn diazepam rectiole (Stesolid®), midazolam neusspray, midazolam rectiole, lorazepam of clonazepam druppels.
Het effect van deze medicijnen ontstaat na enkele minuten. Nadien zal het kind meestal in slaap vallen, soms ook niet.

Medicijnen tegen epilepsie
Kinderen die last hebben van epilepsie kunnen behandeld worden met medicijnen die nieuwe epilepsieaanvallen kunnen voorkomen. Vaak wordt gekozen voor medicijnen zoals levetiracetam, clonazepam, clobazam of lamotrigine. Kinderen met een mitochondriële aandoening moeten niet behandeld worden met de medicijnen valproaat of fenobarbital omdat deze medicijnen de klachten juist kunnen doen verergeren.  Het is vaak moeilijk om de epilepsie onder controle te krijgen door middel van medicijnen. Er wordt gezocht naar een balans tussen zo min mogelijk aanvallen en zo min mogelijk bijwerkingen van medicijnen. Als alternatief voor medicijnen kan een nervus vagusstimulator ook een optie zijn.

Slaap
Een vast slaapritueel en een vast slaappatroon kunnen kinderen helpen om beter te kunnen slapen. Het medicijn melatonine kan helpen om beter in slaap te kunnen vallen. Er bestaan ook vormen van melatonine met vertraagde afgifte die ook kunnen helpen om weer in slaap te vallen wanneer kinderen in de nacht wakker worden. Slaapmiddelen worden liever niet gegeven aan kinderen omdat kinderen hier aangewend raken en niet meer zonder deze medicatie kunnen. Soms wordt het medicijn promethazine gebruikt om kinderen beter te kunnen laten slapen. Ook wordt het medicijn chloralhydrat wel gebruikt in geval van slaapproblemen.

Medicijnen tegen spierstijfheid
Er bestaan ook diverse medicijnen die de verhoogde spierspanning en spasticiteit kunnen verminderen. Het meest gebruikte medicijn hiervoor is baclofen. Er wordt gezocht naar een dusdanige dosering baclofen waarbij de spierspanning verlaagd wordt zodat bewegen makkelijker wordt zonder dat de spieren te slap worden. Er bestaat ook een mogelijkheid om dit medicijn via een pompje toe te dienen, een baclofenpomp.
Met behulp van botuline toxine injecties kan de spasticiteit van de spieren waarin deze injectie wordt gegeven, gedurende een aantal maanden verminderd worden. Dit kan maken dat kinderen beter kunnen bewegen.
Naast baclofen en botuline toxine injecties kunnen ook andere medicijnen gebruikt worden, die spierspanning kunnen verlagen zoals dantrium, trihexifenidyl of benzodiazepines.
Deze medicijnen kunnen ook afwijkende standen van een arm of been (dystonie) verminderen.

Fysiotherapie
Een kinderfysiotherapeut kan kinderen helpen hoe zij zich zo goed mogelijk kunnen bewegen ondanks de problemen die zij met bewegen hebben. Ook probeert de fysiotherapeut er voor te zorgen dat kinderen geen vergroeiing van hun gewrichten krijgen omdat ze zelf onvoldoende bewegen. De fysiotherapeut kan ook adviezen geven hoe kinderen zo goed mogelijk in een rolstoel of in bed kunnen zitten of liggen.

Logopedie
Een logopediste kan tips en adviezen geven indien er problemen zijn met zuigen, drinken, kauwen of slikken. Jonge kinderen kunnen baat hebben bij een speciale speen op een fles om zo zelf veilig te kunnen drinken. Indikken van drinken kan soms ook helpen om verslikken in drinken te voorkomen, soms werkt het ook juist averechts. Ook is de houding waarin kinderen eten en drinken belangrijk om verslikken zo veel mogelijk te voorkomen. Veel kinderen met dit syndroom hebben (ondersteunende) sondevoeding nodig om voldoende voeding binnen te krijgen.
Wanneer praten moeilijk wordt, kan communicatie ook ondersteund worden door middel van gebaren of pictogrammen. Op die manier kunnen kinderen zich leren uitdrukken zonder woorden te gebruiken. Helaas gaan deze kinderen ook in hun denkvermogen en zichtvermogen achteruit zodat het wel steeds moeilijker wordt om ook op deze manier te communiceren..

Ergotherapie
Een ergotherapeut kan tips en adviezen geven hoe de verzorging en de dagelijks activiteiten van een kind zo soepel mogelijk kunnen verlopen. Ook kan de ergotherapeut advies geven over materialen waarmee het kind kan spelen. Veel kinderen kunnen nog lang genieten van knuffelen en zacht aanraken, anderen genieten veel van zachte muziek.

Revalidatiearts
Een revalidatiearts coördineert de verschillende therapieën en adviseert ook over hulpmiddelen zoals bijvoorbeeld een aangepaste buggy, een rolstoel of een speciale matras in bed.

Sondevoeding
Wanneer slikken niet meer veilig verloopt, zal moeten worden besloten of het kind sondevoeding gaat krijgen. Sondevoeding wordt in eerste instantie via een neussonde gegeven. De sonde loopt via de neus en de keel naar de maag toe. Wanneer langere tijd een sonde nodig is, kan er voor gekozen worden om door middel van een kleine operatie een sonde via de buikwand rechtstreeks in de maag aan te brengen. Zo’n sonde wordt een PEG-sonde genoemd. Later kan deze vervangen worden door een zogenaamde mickeybutton.
Deze operatie kan alleen uitgevoerd worden als kinderen nog in een redelijke lichamelijke conditie zijn.

Diëtiste
Een diëtiste kan bekijken of kinderen die problemen hebben met eten of met drinken voldoende calorieën en vocht op een dag binnen krijgen. Zo nodig kan de diëtiste adviseren over speciale voeding of een vitamine preparaat om te zorgen dat kinderen wel voldoende binnen krijgen.

Reflux
Door een lage spierspanning of later juist door een hoge spierspanning kan de zure maaginhoud terugstromen naar de slokdarm, keel of mond wat vervelend is voor kinderen. Door de voeding in te dikken met johannesbroodpitmeel kan de voeding minder gemakkelijk terug stromen van de maag naar de slokdarm. Ook zijn er medicijnen die de maaginhoud minder zuur kunnen maken waardoor de slokdarm minder geprikkeld wordt bij terugstromen van de maaginhoud. Medicijnen die hiervoor gebruikt worden zijn ranitidine en omeprazol, soms esomeprazol. Indien dit allemaal niet voldoende is, kan een operatie nodig zijn waarbij de overgang van de slokdarm naar de maag nauwer wordt gemaakt, waardoor de voeding ook minder gemakkelijk terug kan stromen. Het zal van de conditie van het kind afhangen of een dergelijke operatie een zinvolle behandeloptie is.

Kwijlen
Er bestaan medicijnen die het kwijlen minder kunnen maken. Het meest gebruikte medicijn hierdoor is glycopyrrhonium. Soms wordt gekozen voor het medicijn trihexyfenidyl omdat dit zowel spasticiteit/dystonie als kwijlen kan verminderen.
Ook kan een behandeling van de speekselklieren door middel van botox of door middel van een operatie er voor zorgen dat kinderen minder kwijlen.

Verstopping van de darmen
Het medicijn macrogol kan er voor zorgen dat de ontlasting soepel en zacht blijft en stimuleert de darmwand om actief te blijven. Hierdoor kunnen kinderen gemakkelijker hun ontlasting kwijt. Verder blijft het belangrijk om te zorgen dat kinderen voldoende vocht en vezels binnen krijgen. Soms zijn zetpillen nodig om de ontlasting op gang te krijgen.

Kindercardioloog
De kindercardioloog beoordeelt of een behandeling van een hartafwijking nodig is. Soms zijn medicijnen nodig om de fuctie van het hart te ondersteunen.

Antibiotica
Een deel van de kinderen die vaak terugkerende infecties heeft, heeft baat bij een lage dosering antibiotica om nieuwe infecties te voorkomen. Per kind moeten de voordelen van het geven van de antibiotica worden afgewogen tegen de nadelen ervan (antibiotica doden ook nuttige bacteriën in de darmen).

Griepprik
Het valt te overwegen kinderen met deze aandoening de griepprik te geven om zo te voorkomen dat ze griep krijgen en daar ernstig ziek van worden.

Scoliose
De mate van zijwaartse kromming van de wervelkolom moet goed in de gaten gehouden worden. Wanneer de kromming te erg wordt, kan dit problemen geven voor het goed kunnen staan en zitten en de ademhaling beïnvloeden. Wanneer de verkromming te erg wordt, kan verdere verkromming tegengegaan worden door een korset. Indien een korset onvoldoende werkt, is soms een operatie nodig waarbij de wervelkolom wordt vastgezet zodat de verkromming niet meer toe zal kunnen nemen.

Thuiszorg
De zorg voor kinderen met het MTFMT-syndroom zal steeds meer gaan vragen van ouders en andere familieleden omdat kinderen steeds minder zelf zullen kunnen. De thuiszorg kan ouders helpen bij het uitvoeren van deze zorg. Het helpt vaak om in een vroeg stadium van de ziekte al contact te hebben met de thuiszorg zodat deze een team van mensen kunnen vormen die de hulp in de toekomst kunnen gaan bieden. Er bestaat gespecialiseerde kinderthuiszorg met kinderverpleegkundigen die ervaring hebben met de zorg voor ernstig zieke kinderen.

Kindercomfortteam
In Nederland zijn in de academische ziekenhuizen speciale kindercomfortteams. Dit zijn teams bestaande uit meerdere hulpverleners (verpleegkundigen, pedagogisch medewerkers, maatschappelijk werkenden, psychologen, geestelijke verzorgging, artsen) die ervaring hebben met de zorg voor kinderen met een aandoening die niet te genezen is. Dit team kijkt samen met kind en ouders hoe het kind een zo goed mogelijke kwaliteit van leven kan krijgen en hoe kind en ouders hierin zo goed mogelijk ondersteund kunnen worden. Dit kan per kind en ouders verschillen.

Financiële kant van zorg voor een kind met een beperking
De zorg voor een kind met een beperking brengt vaak extra kosten met zich mee. Er bestaan verschillende wetten die zorg voor kinderen met een beperking vergoeden.
Daarnaast bestaan regelingen waar ouders een beroep op kunnen doen, om een tegemoetkoming te krijgen voor deze extra kosten. Meer informatie hierover vindt u in de folder financiën kind met een beperking.

Begeleiding
Een maatschappelijk werkende of psycholoog kan ouders en andere kinderen in het gezin begeleiding geven hoe om te gaan met het nieuws dat hun kind deze ernstige aandoening heeft. Samen met hen kunnen ouders kijken welke manier van begeleiden van hun kind met deze ernstige ziekte het beste bij de ouders past. Ook vinden veel ouders het vaak lastig hoe zij hun tijd en aandacht moeten verdelen tussen het kind met de beperking en andere kinderen in het gezin. In de folder aandacht en tijd voor brussen vindt u tips die u hierbij kunnen helpen.

Contact met andere ouders
Door middel van een oproepje op het forum van deze site kunt u proberen in contact te komen met andere kinderen en hun ouders/verzorgers die ook te maken hebben met het MTFMT syndroom. Ook is lotgenotencontact mogelijk via de vereniging voor volwassen en kinderen met een stofwisselingsziekte.

Laatste levensfase
Helaas is het MTFMT syndroom een aandoening waar kinderen aan komen te overlijden op jongere of wat oudere leeftijd. Veel ouders vinden dit spannend en proberen hier zo min mogelijk aan te denken. Ouders die eerder hebben meegemaakt dat hun kindje is overleden aan deze ziekte geven achteraf vaak aan, dat zij dit niet als eng of hebben beleefd. Het helpt vaak om over dit moeilijke onderwerp van te voren te spreken met de kinderneuroloog, de huisarts, de thuiszorg, de psycholoog of de maatschappelijk werkende. Het boek koesterkind bevat voor ouders veel waardevolle informatie. Kenniscentrum palliaitieve zorg is een stichting voor kinderen in een palliatieve fase die ouders hierbij ook kan helpen en weet welke mogelijke opties en keuzes er zijn voor ouders. Ook hebben de meeste academische ziekenhuizen in Nederland kindercomfortteams die ouders kunnen begeleiden. Zo kunnen ouders zorgen dat de laatste levensfase en het overlijden van hun kind, hoe moeilijk ook, verloopt op een manier die het beste bij hen past.

Wat betekent het hebben van het MTFMT syndroom voor de toekomst?

Toename klachten
Het MTFMT syndroom is een aandoening waarbij de symptomen in de loop van de tijd toenemen. Het tempo van toename van klachten kan verschillen van kind tot kind. Infecties kunnen zorgen voor toename van klachten. Nadat de infectie verdwenen is, kunnen de klachten ook weer verbeteren. Tussen periodes van toename van klachten, kunnen ook periodes zitten waarin kinderen stabiel blijven.
Kinderen die al op jonge leeftijd hun eerste klachten hebben, hebben vaker een snellere toename van klachten dan kinderen die pas op latere leeftijd klachten krijgen of mensen die pas op volwassen leeftijd klachten krijgen. Het krijgen van een infectie zorgt vaak voor toename van klachten.
Levensverwachting
Toename van klachten en toename van problemen kan zorgen voor een verkorting van de levensverwachting. Het is moeilijk om aan te geven wat de levensverwachting zal zijm, dit hangt sterk samen met de snelheid van toename van klachten. Een deel van de kinderen zal niet de volwassen leeftijd bereiken. De reden van overlijden is vaak een longontsteking bij kinderen in een verzwakte conditie.

Transitie van zorg
Tussen de leeftijd van 16 en 18 jaar wordt de zorg vaak overgedragen van kinderspecialisten naar specialisten die de zorg aan volwassenen geven. Het is belangrijk om tijdig hierover na te denken. Is er behoefte de zorg over te dragen naar specialisten voor volwassenen of kan de huisarts de zorg leveren die nodig is.En als er behoefte is aan overdragen van de zorg naar specialisten voor volwassenen, naar welke dokter(s) wordt de zorg dan overgedragen? In welk ziekenhuis kan de zorg het beste geleverd worden. Het proces van overdragen van de zorg wordt transitie genoemd. Het is belangrijk hier tijdig over na te denken en een plan voor te maken samen met de dokters die betrokken zijn bij de zorg op de kinderleeftijd. Ook verandert er veel in de zorg wanneer een jongere de leeftijd van 18 jaar bereikt. Voor meer informatie over deze veranderingen verwijzing wij u naar het artikel veranderingen in de zorg 18+

Kinderen krijgen
Volwassenen met deze aandoening zullen vanwege de handicaps die zij hebben waarschijnlijk zelf geen kinderen krijgen.
De kans dat kinderen van een volwassene met een mildere vorm van het MFTMT-syndroom ook het MTFMT-syndroom zullen krijgen is klein. Dit kan alleen wanneer de partner ook drager is van een fout in het MTFMT-gen in het DNA of wanneer de partner zelf ook het MTFMT-syndroom heeft. De kans hierop is klein.
Indien de volwassene geen kinderen wil of kan krijgen, moet wellicht nagedacht moeten worden over anticonceptie, waarover u in deze folder meer informatie vindt.

Hebben broertjes en zusjes ook een verhoogde kans om het MTFMT syndroom te krijgen?

Erfelijke aandoening
Het MTFMT syndroom is een erfelijke ziekte. Meestal blijken beide ouders drager te zijn van een foutje in het MTFMT-gen. Broertjes en zusjes hebben dan 25% kans om zelf ook het MTFMT syndroom te krijgen.
Een klinisch geneticus kan daar meer informatie over geven.

Prenatale diagnostiek
Wanneer bekend is welk foutje in een familie heeft gezorgd voor het ontstaan van deze aandoening, dan is het mogelijk om tijdens een zwangerschap prenatale diagnostiek te verrichten in de vorm van een vlokkentest in de 12e zwangerschapsweek of een vruchtwaterpunctie in de 16e zwangerschapsweek. Beide ingrepen hebben een klein risico op het ontstaan van een miskraam (0,5% bij de vlokkentest en 0,3% bij de vruchtwaterpunctie).

Preïmplantatie Genetische Diagnostiek (PGD)
Stellen die eerder een kindje hebben gehad met het MTFMT syndroom kunnen naast prenatale diagnostiek ook in aanmerking voor Preïmplantatie genetische diagnostiek(PGD.) Bij PGD wordt een vrouw zwanger door middel van IVF (In Vitro Fertilisatie). De bevruchting vindt dan buiten het lichaam plaats, waardoor het zo ontstane pre-embryo onderzocht kan worden op het hebben van het MTFMT syndroom. Alleen embryo’s zonder de aanleg voor het MTFMT syndroom, komen in aanmerking voor terugplaatsing in de baarmoeder. Voor meer informatie zie  www.pgdnederland.nl.

Wilt u dit document printen dan kunt u hier een pdf-versie downloaden.

Wilt u ook uw verhaal kwijt, dat kan: verhalen kunnen gemaild worden via info@kinderneurologie.eu en zullen daarna zo spoedig mogelijk op de site worden geplaatst. Voor meer informatie zie hier.

Heeft u foto's die bepaalde kenmerken van deze aandoening duidelijk maken en die hier op de website mogen worden geplaatst, dan vernemen wij dit graag.

Links

www.stofwisselingsziekten.nl
(Nederlandse vereniging voor volwassenen en kinderen met een stofwisselingsziekte)

Referenties

1. Phenotypic spectrum of eleven patients and five novel MTFMT mutations identified by exome sequencing and candidate gene screening. Haack TB, Gorza M, Danhauser K, Mayr JA, Haberberger B, Wieland T, Kremer L, Strecker V, Graf E, Memari Y, Ahting U, Kopajtich R, Wortmann SB, Rodenburg RJ, Kotzaeridou U, Hoffmann GF, Sperl W, Wittig I, Wilichowski E, Schottmann G, Schuelke M, Plecko B, Stephani U, Strom TM, Meitinger T, Prokisch H, Freisinger P. Mol Genet Metab. 2014 Mar;111(3):342-352.
2. Methionyl-tRNA Formyltransferase (MTFMT) Deficiency Mimicking Acquired Demyelinating Disease. Pena JA, Lotze T, Yang Y, Umana L, Walkiewicz M, Hunter JV, Scaglia F. J Child Neurol. 2016;31:215-9.
3. Identification and functional characterization of a novel MTFMT mutation associated with selective vulnerability of the visual pathway and a mild neurological phenotype. La Piana R, Weraarpachai W, Ospina LH, Tetreault M, Majewski J; Care4Rare Canada Consortium, Bruce Pike G, Decarie JC, Tampieri D, Brais B, Shoubridge EA. Neurogenetics. 2017;18:97-103.
4. Leigh syndrome caused by mutations in MTFMT is associated with a better prognosis. Hayhurst H, de Coo IFM, Piekutowska-Abramczuk D, Alston CL, Sharma S, Thompson K, Rius R, He L, Hopton S, Ploski R, Ciara E, Lake NJ, Compton AG, Delatycki MB, Verrips A, Bonnen PE, Jones SA, Morris AA, Shakespeare D, Christodoulou J, Wesol-Kucharska D, Rokicki D, Smeets HJM, Pronicka E, Thorburn DR, Gorman GS, McFarland R, Taylor RW, Ng YS. Ann Clin Transl Neurol. 2019;6:515- 524

Auteur: JH Schieving

Laatst bijgewerkt: 24 juli 2020