ACNES

Wat is ACNES?

ACNES is een aandoening waarbij kinderen en volwassenen last hebben van hevige buikpijnklachten aan een kant van de buik als gevolg van afknelling van een zenuwtakje in de huid van de buik.

Hoe wordt ACNES ook wel genoemd?

ACNES is een afkorting voor de Engelse termen Anterior Cutaneous Nerve Entrapment Syndrome. De zenuw die afgekneld wordt heeft de nervus cutaneous anterior. Het woord entrapment betekent afknelling. Syndrome betekent geeft syndroom en betekent dat er sprake is van een bekende combinatie aan klachten.

Buikwandpijnsyndroom
Soms wordt in plaats van ACNES de Nederlandse term buikwandpijnsyndroom gebruikt.

Hoe vaak komt ACNES voor bij kinderen?

Het is niet goed bekend hoe vaak ACNES voorkomt bij kinderen. Het is een zeldzame aandoening. Waarschijnlijk zullen ook lang niet alle kinderen en volwassenen die ACNES hebben hiermee bekend zijn bij een dokter.

Bij wie komt ACNES voor?

ACNES komt zowel bij meisjes als bij jongens, bij vrouwen als bij mannen voor.

Wat is de oorzaak van het ontstaan van ACNES?

Beknelling zenuw
ACNES ontstaat als een van de zenuwtakjes in de huid van de buik afgekneld raakt. Dit zenuwtakje loopt door de buikspieren heen en maakt in de buikspier een scherpe hoek. Dit maakt dat de zenuw hier gemakkelijk afgekneld kan worden. De afgeknelde zenuw geeft pijnsignalen door aan de hersenen.

Operatie
ACNES kan ontstaan na een operatie aan de buik waarbij de zenuw afgekneld raakt door littekenweefsel.

Ongeval
ACNES kan ook ontstaan na een ongeval waarbij jongeren of volwassenen een klap of stomp op de buik te verwerken hebben gekregen.

Buikspieroefeningen
ACNES kan ook ontstaan nadat een jongeren of volwassene een tijdlang fanatiek buikspieroefeningen heeft gedaan, waardoor de buikspieren getraind en verdikt zijn geworden.

Zwangerschap
Tijdens zwangerschap wordt de buik steeds boller. Ook hierdoor kan druk op de zenuw ontstaan.

Meer klachten bij aanspannen buikspieren
Aanspannen van de buikspieren zorgt voor een toename van druk op de afgeknelde zenuw waardoor de pijnklachten toenemen. In rust en tijdens liggen nemen de pijnklachten vaak af.

Wat zijn de symptomen van ACNES?

Variatie
Er bestaat altijd variatie in de hoeveelheid en in de ernst van de symptomen die een kind of een volwassene met ACNES heeft.

Pijnklachten
Kinderen en volwassenen met ACNES hebben vaak pijnklachten aan de rechter of de linkerkant van de buik. De pijn kan vrij plotseling ontstaan en blijft daarna aanwezig. De pijn zit vaker aan de rechterkant dan aan de linker kant. Vaak zit de pijn net een stukje rechts of links van de navel en is met behulp van een vinger aan te wijzen. De pijn kan uitstralen naar de flanken. De pijn kan allerlei vormen aannemen van scherpe pijn, tot stekende pijn of meer doffe of zeurende brandende pijn. Hevige pijn kan zorgen voor misselijkheidsklachten.

Meeste pijn bij bewegen
Vaak is de pijn op zijn ergst tijdens bewegen. Vooral bij bewegingen waarbij de buikspieren worden aangespannen, zoals overeind komen vanuit liggen, bij bukken, bij hoesten, niezen of persen of bij het doen van buikspieroefeningen. De zenuw raakt dan bekneld tussen twee buikspieren in. In rust, vooral tijdens liggen op de rug waarbij de buikspieren worden ontspannen, verdwijnt de pijn vaak grotendeels. Wanneer kinderen en volwassene al langer tijd ACNES hebben, dan man het even duren voordat de pijnklachten verdwijnen na liggen.

Pijn bij liggen op aangedane zijde
Liggen op de zijde die pijn doet, kan ook zorgen voor toename van pijnklachten. Jongeren en volwassenen slapen daarom vaak het liefst op de rug of op de zijde die geen pijn doet.

Veranderd gevoel
De huid van de buik kan op en rondom de plaats van de pijn anders aanvoelen. Soms is de huid op deze plek gevoelloos. Bij anderen is de huid juist heel gevoelig voor aanraking. Ook kunnen tintelingen of prikkelingen in de huid gevoeld worden.

Strak zittende kleding
Strak zittende kleding kan extra druk op de beknelde zenuw uitoefenen en daardoor zorgen voor toename van klachten. Jongeren of volwassenen met ACNES dragen het liefst los zittende kleding zoals een joggingbroek.

Normale kracht
Kinderen en volwassenen met ACNES hebben normale kracht in hun buikspieren. De kracht vermindert niet door deze aandoening. Wel is het vaak zo dat kinderen en volwassenen proberen om hun buikspieren zo min mogelijk aan te spannen omdat dit zorgt voor het ontstaan van pijnklachten. Spieren die minder gebruikt worden, worden vanzelf slapper.

Stemming
Wanneer een kind of een volwassene langere tijd last heeft van buikpijnklachten, dan kan dit gevolgen hebben voor de stemming. Soms worden kinderen en volwassenen somber als gevolg van de langdurige pijnklachten.

Hoe wordt de diagnose ACNES gesteld?

Verhaal en onderzoek
De diagnose ACNES wordt gesteld op grond van het verhaal van buikpijnklachten aan een kant in de buik in combinatie met een veranderd gevoel van de huid. Vaak kan het kind of de volwassene heel precies aanwijzen op welk punt de pijn ontstaat. Druk van de arts op deze pijnlijke plek laat de pijnklachten vaak toenemen, net als aanspannen van de buikspieren.
Er zijn geen andere onderzoeken nodig om deze diagnose te stellen. Omdat ACNES zeldzaam is, zal er vaak niet snel aan gedacht worden en zullen vaak andere onderzoeken gedaan worden om andere oorzaken, zoals bijvoorbeeld een blinde darm ontsteking uit te sluiten.

Echo van de buik
Vaak zal een echo van de buik gemaakt worden om te kijken of er afwijkingen te zien zijn aan bijvoorbeeld de blinde darm, de eierstokken, de nieren of de galblaas als oorzaak van de pijnklachten. Bij kinderen en volwassenen met ACNES worden op deze echo geen afwijkingen gezien.

CT-scan
Soms wordt er door de dokter gekozen om een CT-scan te maken om te kijken wat de oorzaak is van de buikpijnklachten. Ook op een CT-scan worden geen afwijkingen gezien bij kinderen en volwassenen met ACNES.

MRI scan van de rug
Wanneer kinderen of volwassenen aan twee kanten van de buik pijnklachten hebben, dan kan er voor gekozen worden om een MRI scan van de rug te maken om uitte sluiten dat er een probleem aanwezig is in het ruggenmerg. Bij kinderen en volwassenen met ACNES worden op deze MRI scan geen afwijkingen gezien.

Hoe wordt ACNES behandeld?

Geen behandeling
Voor een deel van de kinderen en volwassenen is het voldoende om te weten dat de buikpijn niet wijst op het hebben van een ernstige aandoening. Zij vinden een weg om met de pijnklachten om te gaan.

Los zittende kleding
Het kan helpen om geen strakke kleding over de buik heen te dragen.

Injectie
Een injectie met een pijnstillend en ontstekingsremmend medicijn kan helpen om de pijnklachten te verminderen of zelfs helemaal te laten verdwijnen. Een deel van de kinderen en volwassenen heeft aan een injectie voldoende om blijvend veel minder of geen pijnklachten meer te hebben, een ander deel van de kinderen en volwassenen heeft meerdere injecties nodig.

Medicatie
Het hebben van langdurige pijnklachten zorgt voor aanpassingen in het zenuwstelsel. Het zenuwstelsel wordt als gevolg van langdurige pijnklachten steeds gevoeliger voor. Zelfs een gewone aanraking, die normaal niet pijnlijk is, kan maken dat het zenuwstelsel een pijnsignaal naar de hersenen toe stuurt. Er bestaat medicatie die deze overgevoeligheid van het zenuwstelsel weer kan terugbrengen naar een normale reactie van het zenuwstelsel. Medicijnen die hierbij kunnen helpen zijn amitryptiline, carbamazepine, gabapentine of pregabaline. Gewone pijnstillers zoals paracetamol, ibuprofen of diclofenac hebben meestal geen effect op de pijnklachten veroorzaakt door ACNES.

Pijnteam
Een klein deel van de jongeren en volwassenen houdt ondanks bovenstaande behandelingen last van hinderlijke pijnklachten. Een pijnteam kan beoordelen of andere pijnbehandelingen zoals een zenuwblokkade door radiofrequente golven (PRF), door toediening phenol of alcohol of bevriezing (cryotherapie) een optie zijn. TENS behandeling kan ook helpen. Ook combinaties van behandelingen kunnen een optie zijn.

Operatie
Wanneer de pijnklachten onvoldoende verdwijnen met bovenstaande behandelingen, dan is het mogelijk om het zenuwtakje wat de pijnklachten veroorzaakt door middel van een operatie te verwijderen. Zo’n operatie wordt een neurectomie genoemd, De operatie is helaas niet bij iedereen in staat om de pijnklachten te doen verdwijnen.

Begeleiding
Het hebben van chronische pijn heeft invloed op het functioneren van het hele lichaam en op de stemming van een jongere of volwassene. Een maatschappelijk werkende of psycholoog kunnen een jongere of volwassene helpen hoe om te gaan met chronische pijnklachten.

Contact met andere ouders
Door het plaatsen van een oproep op het forum van deze site kunt u proberen in contact te komen met andere jongeren en hun ouders die te maken hebben (gehad) met ACNES.

Wat betekent het hebben van ACNES voor de toekomst?

Verminderen
De pijnklachten als gevolg van het hebben van ACNES die ontstaat zijn na een ongeval of een operatie kunnen in de loop van weken tot maanden spontaan verminderen.

Levensverwachting
Jongeren en volwassenen met ACNES hebben een normale levensverwachting

Kinderen krijgen
Volwassenen met ACNES kunnen kinderen krijgen. ACNES klachten kunnen toenemen tijdens de zwangerschap. Kinderen van een volwassene met ACNES hebben zelf geen verhoogde kans om ACNES te krijgen.

Hebben broertjes en zusjes een verhoogde kans om ACNES te krijgen?

ACNES is geen erfelijke aandoening. Broertjes en zusjes hebben geen verhoogde kans om zelf ACNES te krijgen.

Wilt u dit document printen dan kunt u hier een pdf-versie downloaden.

Wilt u ook uw verhaal kwijt, dat kan: verhalen kunnen gemaild worden via info@kinderneurologie.eu en zullen daarna zo spoedig mogelijk op de site worden geplaatst. Voor meer informatie zie hier.

Heeft u foto's die bepaalde kenmerken van deze aandoening duidelijk maken en die hier op de website mogen worden geplaatst, dan vernemen wij dit graag.

Lees het verhaal van Daphne die ACNES heeft gehad.

Referenties

1. Anterior cutaneous nerve entrapment syndrome: management challenges. Chrona E, Kostopanagiotou G, Damigos D, Batistaki C. J Pain Res. 2017;10:145-156.
2. Anterior Cutaneous Nerve Entrapment Syndrome in Children. Bairdain S, Dinakar P, Mooney DP. J Pediatr Surg. 2015;50:1177-9.
3. Anterior cutaneous nerve entrapment syndrome (ACNES): the forgotten diagnosis. Akhnikh S, de Korte N, de Winter P. Eur J Pediatr. 2014;173:445-9

Auteur: JH Schieving

Laatst bijgewerkt: 27 juni 2020 voorheen: 11september 2019 en 13 maart 2019