Abdominale migraine

Wat is abdominale migraine?

Abdominale migraine is een aandoening waarbij kinderen of volwassenen aanvallen hebben van hevige buikpijn al dan niet in combinatie met misselijkheid, braken, verminderde eetlust, hoofdpijn, bleekheid en/of overgvoeligheid voor licht of geluid.

Hoe wordt abdominale migraine ook wel genoemd?

Abdomen is het medische woord voor buik. Abdominale migraine is een bepaald type migraine, vandaar dat het woord migraine wordt gebruikt. Soms wordt het afgekort tot de letters AM.

Migraine-variant
Abdominale migraine wordt gezien als een vorm van migraine waarbij er meer sprake is van buikpijn dan van hoofdpijn.

Hoe vaak komt abdominale migraine voor bij kinderen?

Het is niet goed bekend hoe vaak abdominale migraine voorkomt bij kinderen. Waarschijnlijk is het minder zeldzaam dan gedacht, maar wordt de diagnose vaak niet herkend. Geschat wordt dat één op de 100 tot 500 kinderen op de kinderleeftijd last heeft gehad van abdominale migraine.

Bij wie komt abdominale migraine voor?

Abdominale migraine kan zowel kinderen als volwassenen voorkomen, maar wordt vaker gezien op de kinderleeftijd dan op de volwassen leeftijd. Het komt het meest voor op de kinderleeftijd en ontstaat gemiddeld rond de leeftijd van 4 jaar (varierend tussen de 1 en 10 jaar). Abdominale migraine komt vaker voor in families waarbij meerdere familieleden migraine hebben. De helft van de kinderen en volwassenen met abdominale migraine heeft een ouder die ook migraine heeft.
Abdominale migraine komt iets vaker voor bij meisjes dan bij jongens.

Wat is de oorzaak van het ontstaan van abdominale migraine?

Migraine
Abdominale migrain blijkt een vorm van migraine te zijn. Vaak zijn er in de familie van een kind of volwassene met abdominale migraine meerdere familieleden met migraine.

Ontregeling autonome zenuwstelsel
De maag en de darmen worden aangestuurd door het zogenaamde autonome zenuwstelsel. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit een systeem voor actie (de sympaticus) en een systeem voor rust en verteren (de parasympaticus). In de hersenen ligt de hypothalamus die een belangrijke rol speelt in de aansturing van het autonome zenuwstelsel zodat of de sympaticus of de parasympaticus actief is. Bij kinderen en volwassenen met abdominale migraine werkt deze aansturing niet goed, waardoor de darmen anders werken dan gebruikelijk en de klachten van abdominale migraine ontstaan.

Gut-brain axis
Er komt steeds meer kennis over de samenwerking tussen de darmen en de hersenen. Dit wordt ook wel de darm-hersen as of in het Engels de gut-brain axis genoemd. Bij kinderen en volwassenen met abdominale migraine is de balans in deze as verstoord. Hoe dit precies komt en welke factoren ene rol spelen is niet goed bekend.

Welke klachten hebben kinderen met abdominale migraine?

Variatie
Er zit variatie in de ernst en in de hoeveelheid symptomen die verschillende kinderen en volwassenen met abdominale migraine hebben.

Aanvallen met buikpijn
Kinderen met abdominale migraine hebben aanvallen met hevige buikpijn. Vaak zit de buikpijn in de hele buik, al vinden jonge kinderen het vaak lastig om aan te geven waar de buikpijn precies zit. De buikpijn is zo hevig dat kinderen stoppen met spelen en alleen maar willen liggen of niet goed weten wat ze met zich zelf aan moeten. De duur van de buikpijnaanvallen kan varieren van 1 uur tot 3 dagen. Tussen de aanvallen in heeft het kind geen buikpijnklachten.

Misselijkheid, geen eetlust en braken
De meeste kinderen met abdominale migraine hebben last van misselijkheid en hebben geen zin in eten. Een deel van de kinderen moet ook spugen. Vaak geeft dit spugen even verlichting van de misselijkheid, maar komt de misselijk al snel weer terug.

Toegenomen hoeveelheid speeksel
Vaak hebben kinderen en volwassenen tijdens de aanvallen meer speekselaanmaak dan gebruikelijk.

Bleek zien
Een groot deel van de kinderen ziet bleek tijdens een aanval van abdominale migraine.

Hoofdpijn
Een deel van de kinderen heeft tijdens de aanval van abdominale migraine ook last van hoofdpijnklachten. Jonge kinderen kunnen dit vaak moeilijk aangeven, maar oudere kinderen kunnen dit wel duidelijk vertellen. Vaak gaat het om een bonzende hoofdpijn in het hele hoofd.

Overgevoeligheid voor licht en geluid
Een deel van de kinderen en volwassenen is tijdens een periode van abdominale migraine overgevoelig voor licht en geluid.

Futloos
Ook zijn kinderen en volwassenen tijdens de periodes van abdominale migraine vaak futloos. Zij hebben vaak geen behoefte aan contact met anderen en worden het liefst met rust gelaten. Kinderen kunnen geprikkeld en geirriteerd reageren wanneer ze aangeraakt worden door anderen.

Tussen de aanvallen
Tussen de aanvallen in hebben kinderen en volwassenen geen klachten. Zij hebben geen buikklachten, kunnen normaal eten, zijn niet misselijk en hoeven niet te braken.

Uitlokkende factoren
Bij een deel van de kinderen en volwassenen kan de abdominale migraine een reactie zijn op het eten van bepaald voedsel zoals chocolade, kaas, melk of chinees eten. Stress en slaapgebrek kunnen aanvallen uitlokken. Ook kan een infectie aan de keel, neus, oren of luchtwegen de reden zijn waarom een aanval ontstaat.  

Voorbode klachten
Vaak merken kinderen en volwassenen die last hebben van abdominale migraine in de dagen voordat de abdominale migraine ontstaat dat zij zich anders voelen, vermoeid, prikkelbaarder als voorbode dat er een aanval van abdominale migraine aan zit te komen. Dit worden ook wel prodromale klachten genoemd.

Frequentie
De frequentie van aanvallen kan van kind tot kind of van volwassene tot volwassene verschillen. Bij kinderen ligt de frequentie vaak tussen een aanval per 2 tot 4 weken. Op volwassen leeftijd ligt de frequentie vaak lager. Bij de helft van de kinderen en volwassenen is de tijdsduur tussen de verschillende aanvallen min of meer gelijk, bij de andere helft van de kinderen en volwassenen wisselt deze periode.

Angsten
De helft van de kinderen die last heeft van abdominale migraine blijkt gevoeliger te zijn voor het ontwikkelen van angsten. Bijvoorbeeld angst om alleen te zijn zonder ouder, angst voor het donker, angst om te gaan slapen.

Hoe wordt de diagnose abdominale migraine gesteld?

Verhaal en onderzoek
De diagnose abdominale migraine wordt gesteld op grond van het verhaal van het kind in combinatie met normale bevindingen bij lichamelijk onderzoek. Er bestaat geen test die kan aantonen dat er sprake is van abdominale migraine. Een familieanamnese waarbij meerdere familieleden migraine hebben kan behulpzaam zijn bij het stellen van de diagnose. Vaak duurt het langere tijd voordat de juiste diagnose wordt gesteld, omdat buikpijn op de kinderleeftijd regelmatig voorkomt en er bij buikpijn niet snel aan abdominale migraine gedacht wordt. Er kunnen onderzoeken nodig zijn om andere oorzaken van buikpijnaanvallen uit te sluiten. Andere aandoeningen die terugkerende buikpijn kunnen geven zijn: een ontsteking van de darmen voor een parasiet, verstopping van de darmen (obstipatie), een blaasontsteking, een inflammatoire darmziekte, coeliakie, een voedingsintolerantie of gastro-oesofageale reflux.

Criteria
Er zijn criteria opgesteld wanneer er gesproken mag worden van abdominale migraine. Deze criteria worden de ROME-IVcriteria genoemd.

Bloedonderzoek
Bloedonderzoek laat bij kinderen met abdominale migraine geen afwijkingen zien. Bloedonderzoek kan verricht worden om andere oorzaken van buikpijn uit te sluiten of aan te tonen. Vaak wordt er een keer gekeken naar de waarde van het CRP om te kijken of er aanwijzingen zijn voor een ontsteking of infectie, naar het bloedbeeld en wordt er gekeken of er sprake kan zijn van de aandoening coeliakie. (IgA-transglutaminase)

Ontlastingsonderzoek
Ontlastingsonderzoek laat bij kinderen met abdominale migraine geen afwijkingen zien. Het kan verricht worden om andere oorzaken van terugkerende buikpijn aan te tonen of uit te sluiten en wordt vooral gedaan wanneer er ook sprake is van diarree. Er kan gezocht worden naar de aanwezigheid van een parasiet (zoals Giardia Lambdia) en ook kan gekeken worden naar de waarde van calprotectine.

Hoe wordt abdominale migraine behandeld?

Drie onderdelen
De behandeling van abdominale migraine bestaat uit drie onderdelen. Allereerst helpen aanpassingen van de leefstijl vaak voor vermindering van de cabdominale migraine. Daarnaast kunnen medicijnen gegeven worden die tijdens een abdominale migraine aanval de klachten van abdominale migraine verminderen. Dit wordt aanvalsbehandeling genoemd.
Bij ernstige abdominale migraine aanvallen die vaak optreden kunnen medicijnen gegeven worden die abdominale migraine aanvallen kunnen voorkomen. Dit wordt profylactische behandeling genoemd.

Aanpassingen levensstijl
De kans op aanvallen van abdominale migraine kunnen verkleind worden door te zorgen voor voldoende ontspanning op een dag en voldoende slaap. Ook is het belangrijk regelmatig, gezond en gevarieerd te eten en voldoende water te drinken. Wanneer de aanvallen vaak uitgelokt worden door bepaalde triggers, is het goed om deze triggers te vermijden. Aanpassen van het dieet kan helpen om minder gevoelig te zijn voor het krijgen van abdominale migraine.
Het is belangrijk elke dag minstens 30 minuten te bewegen en voor oudere kinderen om minstens twee keer per week te sporten.
Wanneer kinderen of volwassenen veel last van stress en spanning hebben, kan begeleiding in het omgaan met deze stress en spanning helpen om minder last te hebben van abdominale migraine. Een speltherapeut kan hierbij behulpzaam zijn op de kinderleeftijd.

Rust nemen tijdens een aanval
Vaak vinden kinderen en volwassen het fijn om in een rustige donkere ruimte te gaan liggen tijdens de aanval. Het is goed wanneer kinderen en volwassenen proberen te slapen wanneer dit lukt, dit helpt om de duur van de aanval te verkorten. Wanneer het moeilijk is om in slaap te vallen, kan inname van melatonine helpen om wel in slaap te kunnen vallen. Dit is wel een tablet, dus het is belangrijk een half uur van te voren een medicijn tegen misselijkheid te gebruiken om te zorgen dat de tablet niet meteen uitgespuugd wordt.
Het is belangrijk dat kinderen en volwassenen proberen te blijven drinken met kleine slokjes. In de thuissituatie kan het helpen om ORS te drinken of kleine beetjes te drinken van een kan met 1 liter water waar een theelepel zout en een eetlepel suiker aan toegevoegd zijn. Oudere kinderen kunnen het lekker vinden om lauwe bouillon te drinken. Wanneer de aanval gestopt is, is het belangrijk om voorzichtig weer te beginnen met eten in de vorm van kleine porties licht verteerbaar vetarm eten.

Aanvalsbehandeling met medicijnen
Het innemen van het medicijn odansetron elke 4-6 uur vanaf het begin van een aanval kan helpen om het braken te verminderen. Thuis kan dit medicijn in zetpil vorm gebruikt worden, in het ziekenhuis zal dit meestal via een infuus gegeven worden. Wanneerde odansetron pas gebruikt wordt wanneer de aanval al enige tijd bezig is, dan zal dit medicijn meestal weinig effect meer hebben, het is dus belangrijk er snel mee te beginnen.In geval van irritatie van de slokdarm door maagzuur kan esomeprazol helpen. Voor de buikpijn kunnen kinderen pijnstillers gebruiken zoals paracetamol in combinatie met ibuprofen of diclofenac. Wanneer uw kind het lastig vindt om medicijnen in te nemen, vindt u hier tips voor innemen medicijnen. Baclofen kan ook in de vorm van een baclofenpomp worden toegediend.
Een deel van de kinderen ouder dan 6 jaar en volwassenen heeft baat bij gebruik van het medicijn sumatriptan in de vorm van een neusspray. Dit medicijn moet het liefst binnen een uur na ontstaan van de eerste pijnklachten worden ingenomen om effect te hebben. Dit medicijn mag twee keer per dag gebruikt worden voor maximaal 5 dagen achtereen.
Behandeling met infuus
Wanneer de aanvallen lang aanhouden, zal opname in het ziekenhuis nodig zijn om uitdroging vanwege het vele braken te voorkomen. Kinderen en volwassenen krijgen dan een infuus om het vocht tekort aan te vullen en nieuw vocht tekort te voorkomen. Er wordt bij kinderen vaak gekozen voor een infuus waarin NaCl en glucose zitten, bij volwassenen wordt vaak een NaCl infuus gegeven. Soms is het nodig om ook kalium aan het infuus toe te voegen, wanneer het kaliumgehalte in het bloed te laag is geworden. Het geven van een infuus met ruim vocht (1,5 keer de normale behoefte) helpt om de duur van de aanval te verkorten. Ook wordt het anti-braak medicijn odansetron vaak via het infuus gegeven.
Soms wordt in het ziekenhuis het medicijn lorazepam gegeven om kinderen en volwassenen te helpen te ontspannen en te gaan slapen.

Medicijnen die abdominale migraine kunnen voorkomen
Bij kinderen die meer dan twee keer per maand een heftige abdominale migraine aanval hebben kunnen medicijnen voorgeschreven worden die abdominale migraine aanvallen kunnen voorkomen. Deze medicijnen moeten dagelijks ingenomen worden. Per kind zal moeten worden afgewogen of het dagelijks innemen van medicijnen in combinatie met de bijwerkingen van deze medicijnen opweegt tegen het verminderen van het aantal abdominale migraine aanvallen.
Medicijnen die gebruikt kunnen worden voor het verminderen van abdominale migraine aanvallen zijn: amitriptyline, propranolol, valproaat, topiramaat, zonisamide, pizotifeen of riboflavine (vitamine B2). Per kind zal gekeken moeten worden welk medicijn het beste bij het kind past. Dit zijn middelen die gebruikt worden ter voorkoming van klassieke migraine aanvallen, er is veel minder ervaring met deze medicijnen bij abdominale migraine. Bij kinderen zijn deze medicijnen ook minder goed onderzocht dan bij volwassenen. Wanneer uw kind het lastig vindt om medicijnen in te nemen, vindt u hier tips voor innemen medicijnen. Baclofen kan ook in de vorm van een baclofenpomp worden toegediend.
De medicijnen worden bij goed effect gebruikt totdat kinderen een tot twee jaar geen aanvallen meer hebben gehad, dan kan geprobeerd worden de medicatie af te bouwen.

Na de aanval
Na de aanval kunnen kinderen en volwassenen last hebben van hun slokdarm of keel vanwege het maagzuur wat tijdens het braken omhoog is gekomen. Het drinken van koude (niet te koud) vloeistoffen kan helpen om hier minder last van te hebben. Het is na een aanval sowieso belangrijk om extra water te drinken om een vocht te kort weer aan te vullen.
Ook is goed tandenpoetsen belangrijk omdat het maagzuur het tandglazuur kan aantasten.

Begeleiding
Een maatschappelijk werkende, speltherapeut of psycholoog kan kind en ouders begeleiden in het hebben en omgaan met abdominale migraine.

Contact met andere ouders
Door het plaatsen van een oproep op het forum van deze site kunt u in contact komen andere kinderen en hun ouders die ook last van abdominale migraine hebben (gehad).

Wat betekent het hebben van abdominale migraine op de kinderleeftijd voor de toekomst?

Overheen groeien
De meeste kinderen groeien over het hebben van abdominale migraine heen. De aanvallen verdwijnen met het ouder worden.

Aanwezig blijven
Bij een klein deel van de kinderenmet abdominale migraine blijven de aanvallen van abdominale migraine bestaan en hebben deze kinderen als volwassenen nog steeds last van abdominale migraine . Vaak komen de aanvallen wel minder vaak voor dan tijdens de kinderleeftijd, maar duurt de aanvallen wel langer.

Migraine
Bij drie op de vier kinderen die last heeft gehad van abdominale migraine ontstaat enkele jaren na het ontstaan van het abdominale migraine migraine met hoofdpijnaanvallen. Vaak valt het ontstaan van de klassieke migraine samen met de start van de puberteit.

Levensverwachting
Kinderen en volwassenen met abdominale migraine hebben een normale levensverwachting net als kinderen en volwassenen zonder abdominale migraine.

Kinderen krijgen
Het hebben van abdominale migraine is niet van invloed op de vruchtbaarheid. Kinderen van een volwassene die last van abdominale migraine heeft (gehad), hebben zelf een verhoogde kans om ook last te krijgen van migraine en migraine varianten waaronder abdominale migraine.

Hebben broertjes en zusjes ook een vergrote kans om ook abdominale migraine te krijgen?

Het krijgen van abdominale migraine hangt af van vele factoren. Bij het ontstaan van abdominale migraine speelt zeker een erfelijke component mee. Broertjes of zusjes hebben daardoor een verhoogde kans om ook last van abdominale migraine te krijgen.  

Wilt u ook uw verhaal kwijt, dat kan: verhalen kunnen gemaild worden via info@kinderneurologie.eu en zullen daarna zo spoedig mogelijk op de site worden geplaatst. Voor meer informatie zie hier.

Heeft u foto's die bepaalde kenmerken van deze aandoening duidelijk maken en die hier op de website mogen worden geplaatst, dan vernemen wij dit graag.

Links

www.nederlandsehoofdpijnvereniging.nl
(Site van de Nederlandse hoofdpijnvereniging)

Referenties

1. Pediatric abdominal migraine: current perspectives on a lesser known entity. Mani J, Madani S. Pediatric Health Med Ther. 2018;9:47-58
2. Episodic syndromes of childhood associated with migraine. Gelfand AA. Curr Opin Neurol. 2018;31:281-285
3. Practice guideline update summary: Acute treatment of migraine in children and adolescents: Report of the Guideline Development, Dissemination, and Implementation Subcommittee of the American Academy of Neurology and the American Headache Society. Oskoui M, Pringsheim T, Holler-Managan Y, Potrebic S, Billinghurst L, Gloss D, Hershey AD, Licking N, Sowell M, Victorio MC, Gersz EM, Leininger E, Zanitsch H, Yonker M, Mack K. Neurology. 2019;93:487-499
4. Azmy DJ, Qualia CM. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2020;16:632-639
5. Brain to Belly: Abdominal Variants of Migraine and Functional Abdominal Pain Disorders Associated With Migraine. LenglarT L, Caula C, Moulding T, Lyles A, Wohrer D, Titomanlio L. J Neurogastroenterol Motil. 2021;27:482-494
6. Abdominal migraine, unusual cause of chronic abdominal pain in adults. von Mühlenbrock C, Madrid AM. Gastroenterol Hepatol. 2022;45 Suppl 1:139-140

Laatst bijgewerkt: 5 februari 2023 voorheen: 6 januari 2021

Auteur: JH Schieving