Neurobrucellose

Wat is een neurobrucellose?

Een neurobrucellose is een ontsteking van de hersenen, de zenuwen of de spieren als gevolg van een bacterie die Brucella wordt genoemd.

Hoe wordt een neurobrucellose ook wel genoemd?

Er wordt gesproken van neurobrucellose wanneer de infectie met Brucella zich uitbreidt naar de hersenen, de zenuwen of de spieren.

Maltakoorts
Een andere naam die gebruikt wordt voor de ziekte brucellose (dus niet alleen voor neurobrucellose) is Maltakoorts. Deze ziekte komt namelijk frequent voor in de landen rondom de Middellandse Zee waaronder Malta. Deze ziekte is voor het eerst beschreven in Malta vandaar de naam Maltakoorts.

Ziekte van Bang
Brucellose bij koeien wordt ook wel de ziekte van Bang genoemd.

Hoe vaak komt een neurobrucellose voor bij kinderen?

Neurobrucellose is in Nederland een zeldzame ziekte om brucellose in Nederland zelden meer voorkomt. In de landen rondom de Middellandse Zee, Afrika en in Zuid-Amerika komt brucellose vaak voor. Ongeveer één op de vijf tot tien kinderen die een brucellose krijgt, ontwikkelt een neurobrucellose.

Bij wie komt neurobrucellose voor?

Neurobrucellose kan ontstaan bij kinderen die brucellose hebben opgelopen. Het kan op alle leeftijden voorkomen. Zowel jongens als meisjes kunnen neurobrucellose krijgen.

Wat is de oorzaak van een neurobrucellose?

Besmetting met bacterie Brucella
Door het drinken van rauwe melk of het eten van melk producten die gemaakt zijn van rauwe melk van een koe, schaap of geit kunnen kinderen de ziekte brucellose krijgen. Ook door knuffelen van een besmet dier of door de aanwezigheid bij een bevalling van een besmet dier kunnen brucellose krijgen. In Nederland komt brucellose door vaccinatie van de veestapel tegen Brucella niet meer voor. Kinderen kunnen brucellose oplopen door contact met besmette dieren tijdens een reis naar landen waar Brucellose nog wel voorkomt.

Van mens naar mens
Uiterst zelden wordt de brucella bacterie overgedragen van een besmet mens naar een ander mens.

Gram negatieve bacterie
Brucella is een zogenaamde gram negatieve bacterie. De bacterie behoort tot de groep van de coccen.

Verschillende soorten brucella bacteriën
Er bestaan verschillende soorten brucella bacteriën. Vier hiervan kunnen er voor zorgen dat mensen ziek worden namelijk brucella melitensis, brucella suis, brucella abortus en brucella canis. Er bestaan meer soorten, maar hier worden mensen niet ziek van.

Overleven in afweercellen van de mens
De brucella bacterie is in staat om in de afweercellen van mensen te kruipen en daar te overleven en zich te vermenigvuldigen. Binnen de afweercellen van de mens is de bacterie beschermd tegen het afweersysteem, hij wordt als het ware niet gezien.

Incubatieperiode
Wanneer iemand besmet wordt met het mazelenvirus kan het 1-2 maanden duren voordat eventueel de eerste klachten ontstaan. In deze periode vermenigvuldigt de Brucella bacterie zich in het lichaam van de persoon die besmet is. Deze periode wordt de incubatietijd genoemd. De Brucella bacterie vermenigvuldigt zich graag in organen zoals de milt, de lever, de lymfeklieren, de nieren en de hersenen. Een enkele keer komt de bacterie in het hart terecht.

Hersenen
De brucella bacterie kan zich verspreiden naar de hersenen. Meestal ontstaat een ontsteking van de hersenvliezen, een zogenaamde hersenvliesontsteking. Zelden ontstaat een ontsteking van de hersenen zelf, een zogenaamde encefalitis. Zelden raken ook de bloedvaten in de hersenen zelf ontstoken, een zogenaamde vasculitis.
De bacterie kan ook naar de zenuwen en/of spieren in de armen en benen toe gaan of naar het ruggenmerg.

Wat zijn de verschijnselen van een neurobrucellose krijgen?

Variatie
Er bestaat grote variatie tussen de hoeveelheid en de ernst van de symptomen die verschillende kinderen met een neurobrucellose hebben. Geen kind zal alle onderstaande symptomen hebben.

Brucellose
Voordat een neurobrucellose ontstaat zal het kind eerst brucellose hebben. Kinderen met brucellose voelen zich niet lekker “grieperig”, hebben koorts, koude rillingen en last van hun gewrichten. De klachten nemen na een tijdje af. Na een klachtenvrije periode volgen opnieuw een of meerdere van onderstaande klachten.

Wisselend koorts
Kinderen met neurobrucellose houden vaak last van koortspieken die regelmatig terugkeren en ook een tijdje afwezig kunnen zijn.

Zweten
Kinderen met neurobrucellose moeten vaak meer zweten dan gebruikelijk. Vaak komt dit overmatige zweten in de nacht voor.

Hoofdpijn
Een groot deel van de kinderen met een neurobrucellose krijgen in toenemende last van hoofdpijnklachten. Het gaat om heftige hoofdpijn in het hele hoofd. Vaak vinden kinderen licht heel vervelend net als geluiden en zijn ze het liefst in een donkere stille kamer. Kinderen kunnen misselijk zijn als gevolg van de hoofdpijn en moeten braken.

Waterhoofd
Een deel van de kinderen met een neurobrucellose ontwikkelt een zogenaamd waterhoofd, in de holtes in de hersenen is dan te veel vocht aanwezig. Dit geeft toename van hoofdpijnklachten in combinatie met braken, wazig zien en toenemende slaperigheid.

Verwardheid
Kinderen met een neurobrucellose kunnen verward raken als gevolg van de infectie. Ze weten niet meer goed waar ze zijn en wie ze zijn. Sommige kinderen zitten alleen maar voor zich uit te kijken en komen niet meer tot actie.

Veranderde stemming
Kinderen met een neurobrucellose kunnen last krijgen van een sombere stemming. Kinderen kunnen erg geprikkeld en opvliegend zijn. Ook kan een overmatige opgewekte stemming voorkomen die niet passend is.

Epilepsieaanvallen
Kinderen met neurobrucellose kunnen last krijgen van epilepsie aanvallen. Verschillende soorten aanvallen kunnen voorkomen zoals schokjes op verschillende plaatsen in het lichaam, wegdraaien van de ogen, algeheel verstijven of schokken met beide armen en benen tegelijk.

Horen en zien
De Brucella bacterie kan zorgen voor een ontsteking van de gehoorzenuw en de gezichtszenuw en zo zorgen voor slechthorendheid of slechtziendheid. Een klein deel van de kinderen heeft last van dubbelzien.

Uitvalsverschijnselen
Infectie van de hersenen of het ruggenmerg zelf kan zorgen dat bepaalde lichaamsfuncties zoals praten, bewegen, voelen, balans uit vallen als gevolg van de neurobrucellose.

Incontinentie
Een klein deel van de kinderen wordt incontinent als gevolg van het doormaken van een neurobrucellose. Zij kunnen hun plas of ontlasting niet meer ophouden en verliezen dit op momenten die niet de bedoeling zijn.

Problemen met slapen
Neurobrucellose kan zorgen dat kinderen minder goed kunnen slapen. Soms hebben kinderen moeite om in slaap te vallen of in de nacht door te slapen. Anderen worden in de ochtend heel vroeg wakker, terwijl ze eigenlijk nog vermoeid zijn.

Spierpijn
Pijn in de spieren is ook een veelvoorkomend probleem bij kinderen met een neurobrucellose. De spieren kunnen ook verzwakt raken waardoor kinderen minder kracht in hun spieren hebben.

Zenuwpijn
De bacterie kan ook zorgen voor het ontstaan van hevige zenuwpijn in het gezicht, de armen of de benen. Vaak gaat het om een felle schietende pijn die te vergelijken is met de pijn die ontstaat na hard stoten van de elleboog.

Gewrichtspijn
Naast hoofdpijn komt gewrichtspijn ook vaak voor bij kinderen met neurobrucellose. Rugpijn door ontsteking van de gewrichten van de ruggenwervels en het bekken komt regelmatig voor.

Afvallen
Kinderen met een neurobrucellose hebben vaak weinig eetlust. Het eten smaakt vaak niet lekker. Kinderen eten vaak te weinig en vallen hierdoor af. Een klein deel van de kinderen heeft ook last van misselijkheid en spugen.

Moeheid
Veel kinderen met neurobrucellose voelen zich moe. Zij hebben weinig energie om activiteiten te ondernemen.

Hoe wordt de diagnose neurobrucellose gesteld?

Verhaal en onderzoek
Op grond van het verhaal van een kind met brucellose die steeds meer hoofdpijn krijgt, suffer wordt, kan wijzen op het voorkomen van een neurobrucellose. Omdat de ziekte in Nederland bijna niet voorkomt zal er niet snel aan gedacht worden. Andere infecties kunnen soortgelijke klachten geven. Er zal dus meer onderzoek moeten gebeuren om de diagnose neurobrucellose te stellen.

Bloedonderzoek
Het is mogelijk om de afweerstoffen tegen brucellose in het bloed aan te tonen. IgM-antistoffen zijn een week na besmetting vaak aan te tonen, IgG antistoffen na twee weken. Om er zeker van te zijn dat de besmetting recent heeft plaats gevonden, moet dit bloedonderzoek twee weken nadien herhaald worden.
Ook Brucellose worden aangetoond door middel van een PCR-techniek.

Hersenvocht
Door middel van een ruggenprik kan hersenvocht verkregen worden wat in en rondom de hersenen in het ruggenmerg stroomt. Bij een neurobrucellose worden in dit hersenvocht te veel ontstekingscellen gevonden Meestal gaat het om een bepaald type ontstekingscellen namelijk lymfocyten. Vaak zit er ook te veel eiwit in dit hersenvocht en is het suikergehalte verlaagd. Deze combinatie wijst op het voorkomen van een bacterie, maar geeft nog niet aan om welke bacterie het gaat. Een kweek van de liquor kan soms brucellose aantonen. Ook kunnen afweerstoffen tegen brucellose worden aangetoond.

MRI scan
In het begin stadium van een neurobrucellose is vaak te zien dat de hersenvliezen aankleuren met contrastvloeistof doordat de hersenvliezen ontstoken zijn. De hersenvliesontsteking kan maken dat een waterhoofd (hydrocefalus) ontstaat. Ook de wortels die uit het ruggenmerg komen kunnen aankleuren. Later kunnen in de hersenen en in het ruggenmerg witte vlekken worden gezien in de zogenaamde witte stof.
De MRI van het ruggenmerg kan ook soortgelijke afwijkingen laten zien.

Oogarts
De oogarts kan bij kinderen met neurobrucellose zien dat de oogzenuw ontstoken. Dit wordt een papillitis genoemd.

KNO-arts
De KNO-arts kan met behulp van gehooronderzoek nagaan of er sprake is van gehoorverlies als gevolg van doormaken van neurobrucellose.

Hoe wordt neurobrucellose behandeld?

Antibiotica
Neurobrucellose wordt behandeld met een combinatie van antibiotica. Vaak worden de medicijnen ceftriaxon, rifampicine, doxycycline en trimethoprim/sulfamethaxazol gebruikt. Deze behandeling moet meerdere weken gegeven worden.
Door het herhalen van de ruggenprik en onderzoek van het hersenvocht wordt gekeken of de behandeling aan slaat en of de behandeling nog langer doorgegeven moet worden. Kinderen worden net zo lang behandeld tot het hersenvocht geen afwijkingen meer laat zien. Meestal is een behandeling gedurende meerdere maanden nodig (3-9 maanden).

Infectioloog
Vaak is een dokter die gespecialiseerd is in infectieziektes betrokken bij de behandeling van kinderen met een neurobrucellose. Zo’n dokter wordt een infectioloog genoemd.

Drain
Kinderen die een waterhoofd ontwikkelen als gevolg van een neurobrucellose kunnen een drain nodig hebben om overtollig vocht uit de hersenkamers af te voeren.

Voldoende drinken
Het is belangrijk dat kinderen met een neurobrucellose voldoende drinken. Op die manier kunnen de afval stoffen die vrij komen wanneer de bacterie dood gaat zo snel mogelijk opgeruimd worden. Indien het niet lukt om voldoende te drinken, dan kan het nodig zijn om tijdelijk een infuus of een sonde te geven om op die manier te zorgen dat kinderen voldoende vocht binnen krijgen.

Voldoende eten
Wanneer kinderen meer dan een paar dagen niet kunnen eten, zal vaak sondevoeding gegeven worden om er voor te zorgen dat kinderen wel voldoende voeding en voedingsstoffen binnen krijgen om het lichaam in een goede conditie te houden.

Paracetamol
Paracetamol kan helpen om minder last te hebben van koorts en pijnklachten waardoor kinderen zich fitter voelen en vaak ook beter drinken.

Medicijnen tegen epilepsie
Kinderen die last hebben van epilepsie aanvallen zullen medicijnen krijgen om minder last te hebben van deze epilepsie aanvallen. Verschillende soorten medicijnen kunnen hiervoor gebruikt worden. Wanneer kinderen voortdurend epilepsie hebben, dan kan het nodig zijn om continue medicijnen tegen epilepsie via het infuus te geven (zoals midazolam).
Kinderen die last hebben van schokjes op verschillende plaatsen in het lichaam reageren vaak goed op medicijnen zoals natriumvalproaat (depakine ®), levetiracetam (Keppra ®) of clobazam (Frisium®).

Ziekenhuis
Kinderen met een met een neurobrucellose zijn vaak ernstig ziek en worden daarom in de gaten gehouden in het ziekenhuis. Sommige kinderen zijn dusdanig ernstige ziek dat ze opgenomen moeten worden op de Intensive Care afdeling.

Fysiotherapeut
Een fysiotherapeut kan adviezen geven hoe kinderen die problemen hebben met bewegen weer zo goed mogelijk kunnen bewegen.

Logopediste
Een logopediste kan adviezen geven bij problemen met eten, drinken, kauwen of slikken. Ook kan de logopediste advies geven indien er problemen zijn met praten. Soms kan al dan niet tijdelijk gewerkt worden met plaatjes of met een spraakcomputer.

Ergotherapeut
Een ergotherapeut kan advies geven hoe allerlei dagelijkse activiteiten en hobby’s zo goed mogelijk kunnen worden uitgevoerd ondanks beperkingen. Ook kan een ergotherapeut advies geven over hulpmiddelen die daarbij gebruikt kunnen worden.

Revalidatiearts
Een revalidatiearts coördineert de verschillende behandelingen en geeft ook adviezen hoe kinderen zo goed mogelijk om kunnen gaan met hun beperking. Kinderen die herstellen kunnen ook tijdelijk gaan revalideren in een revalidatiecentrum als dat nodig is.

Begeleiding
Het is heel heftig om mee te maken dat een gezond kind ineens zo ziek wordt van een neurobrucellose. Dit vraagt veel van ouders, broertjes en zusjes en andere familieleden. Een maatschappelijk werkende of een psycholoog kunnen ondersteuning bieden hoe om te gaan met alle gevoelens die komen kijken bij het hebben van een ernstig ziek kind.

Contact met andere ouders
Door het plaatsen van een oproepje op het forum van deze site kunt u proberen in contact komen met andere ouders/verzorgers van een kind met een neurobrucellose.

Wat betekent het hebben van een neurobrucellose voor de toekomst?

Genezen
Een groot deel van de kinderen met een neurobrucellose zal genezen.

Restverschijnselen
Een klein deel van de kinderen houdt restverschijnselen over aan het doormaken van een neurobrucellose. De mate van deze restverschijnselen kan variëren. Sommige kinderen houden last van epilepsieaanvallen of gedragsproblemen Ook zijn kinderen vaak gevoeliger voor het krijgen van hoofdpijn. Veel kinderen blijven sneller vermoeid.

Terugkeer van de infectie
Bij een klein deel van de kinderen flakkert de infectie opnieuw op, ondanks langdurige behandeling met antibiotica.

Nieuwe infectie
Hoewel het lichaam afweerstoffen heeft tegen Brucella kan een kind opnieuw besmet raken met brucella en nogmaals een (neuro)brucellose krijgen.

Overlijden
Uiterst zelden komen kinderen met een brucellose te overlijden. Overlijden kan het gevolg zijn van een besmetting van hart als gevolg van brucellose.

Hebben broertjes en zusjes ook een vergrote kans om neurobrucellose te krijgen?

Besmettelijkheid
Brucellose wordt uiterst zelden van mens naar mens overgedragen. Broertjes en zusjes zullen dus meestal niet ziek worden omdat een broertje of zusjes brucellose heeft.
Wanneer broertjes of zusjes zelf ook rauwe melk van besmette dieren hebben gedronken of geknuffeld hebben met dieren die de Brucella bacterie bij zich dragen, dan zouden zij zelf ook besmet kunnen zijn met de Brucella bacterie. Niet ieder kind die besmet is met de Brucella bacterie krijgt ook zelf neurobrucellose.

Wilt u ook uw verhaal kwijt, dat kan: verhalen kunnen gemaild worden via info@kinderneurologie.eu en zullen daarna zo spoedig mogelijk op de site worden geplaatst. 

Referenties

1. Diagnosis of chronic brucellar meningitis and meningoencephalitis: the results of the Istanbul-2 study. Erdem H, Kilic S, Sener B, Acikel C, Alp E, Karahocagil M, Yetkin F, Inan A, Kecik-Bosnak V, Gul HC, Tekin-Koruk S, Ceran N, Demirdal T, Yilmaz G, Ulu-Kilic A, Ceylan B, Dogan-Celik A, Nayman-Alpat S, Tekin R, Yalci A, Turhan V, Karaoglan I, Yilmaz H, Mete B, Batirel A, Ulcay A, Dayan S, Seza Inal A, Ahmed SS, Tufan ZK, Karakas A, Teker B, Namiduru M, Savasci U, Pappas G. Clin Microbiol Infect. 2013;19:E80-6
2. Neurological Manifestations of Brucellosis in an Indian Population. Tarfarosh SF, Manzoor M. Cureus. 2016;8:e684
3. Cranial imaging findings in neurobrucellosis: results of Istanbul-3 study.
4. Erdem H, Senbayrak S, Meriç K, Batirel A, Karahocagil MK, Hasbun R, Sengoz G, Karsen H, Kaya S, Inal AS, Pekok AU, Celen MK, Deniz S, Ulug M, Demirdal T, Namiduru M, Tekin R, Guven T, Parlak E, Bolukcu S, Avci M, Sipahi OR, Ozturk-Engin D, Yaşar K, Pehlivanoglu F, Yilmaz E, Ates-Guler S, Mutlu-Yilmaz E, Tosun S, Sirmatel F, Sahin-Horasan E, Akbulut A, Oztoprak N, Cag Y, Kadanali A, Turgut H, Baran AI, Gul HC, Sunnetcioglu M, Haykir-Solay A, Denk A, Inan A, Ayaz C, Ulcay A, Kose S, Agalar C, Elaldi N. Infection. 2016;44:623-31

Laatst bijgewerkt: 6 januari 2016

Auteur: JH Schieving