DRESS

Wat is DRESS?

DRESS is een ernstige en acute overgevoeligheidsreactie die ontstaat enkele weken na gebruik van een medicijn.

Hoe wordt DRESS ook wel genoemd?

DRESS is een afkorting voor de Engelse termen Drug Reaction with Eosinophilia and Systemic Symptoms. Drug reaction betekent reactie op gebruikt van een medicijn. Eosinophilia wijst op afwijkingen die gevonden worden in het bloed, waarbij een overmaat aan eosinofiele cellen wordt gevonden. Systemic Symptoms geeft aan dat er verschillende symptomen zijn op verschillende plaatsen in het lichaam.

Hoe vaak komt DRESS voor bij kinderen?

DRESS is een zeldzaam voorkomende aandoening, zeker op de kinderleeftijd. Het is niet goed bekend hoe vaak het voorkomt bij kinderen. Geschat wordt dat deze diagnose bij één op de 50.000-100.000 kinderen per jaar wordt gesteld. Mogelijk komt de aandoening vaker voor, omdat de diagnose DRESS niet altijd herkend wordt.
Van alle kinderen die een reactie krijgt op het gebruik van een medicijn heeft één op de vijf tot tien kinderen een DRESS.

Bij wie komt DRESS voor?

DRESS komt zowel bij kinderen als volwassenen voor. Zowel jongens als meisjes kunnen deze aandoening krijgen.

Wat is de oorzaak van het ontstaan van DRESS?

Niet goed bekend
De oorzaak van het ontstaan van DRESS is niet goed bekend. Waarschijnlijk is het een samenkomst van meerdere ongunstige factoren bij elkaar.

Medicijnen
Bepaalde medicijnen geven vaker DRESS als bijwerking dan ander type medicijnen. In het lichaam worden medicijnen omgezet in andere stoffen. Soms ontstaan op deze manier zogenaamde reactieve oxidanten. Deze reactieve oxidanten hebben effect op het afweersysteem van de persoon die dit medicijn gebruikt. Medicijnen die vaker een DRESS reactie geven zijn medicijnen die gebruikt worden voor de behandeling van epilepsie (carbamazepine, lamotrigine, valproinezuur, fenobarbital, fenytoine), behandeling van stemmingsstoornissen (amytriptiline, fluoxetine, lithium), reuma (sulfasalazine), pijn (diclofenac, ibuprofen), infecties (ceftriaxon, ciprofloxacine, doxycycline, trimetoprim, vancomycine, penicilline, minocycline, metranidazolol), hoge bloeddruk (captopril, enalapril, atenolol, celiprolol), jicht (allopurinol).

Afweersysteem
Bij mensen met DRESS reageert het afweersysteem van het lichaam anders dan gebruikelijk. Aan de ene kant zijn bepaalde zogenaamde T-cellen overactief. Aan de andere kant is er een tekort aan immuunglobulines. De werking van het immuunsysteem bepaalt de gevoeligheid voor het krijgen van een DRESS reactie.

Humaan Herpes Virus-6
Een groot deel van de kinderen en volwassenen heeft ooit een infectie met het humaan herpes virus type 6 (HHV-6) doorgemaakt. Dit virus blijft na deze infectie slapend achter in het lichaam. Als gevolg van de veranderingen in het afweersysteem, kan dit HHV-6 weer actief worden. Mogelijk speelt dit bij een deel van de mensen die DRESS hebben een rol, maar het speelt zeker niet bij alle mensen. Er wordt ook gedacht dat re-activatie van bijvoorbeeld EBV of CMV ook een rol zou kunnen spelen bij het ontstaan van DRESS.

Wat zijn de symptomen van DRESS?

Variatie
Er bestaat een grote variatie in de hoeveelheid en in de ernst van de symptomen die verschillende kinderen en volwassenen die DRESS krijgen.

Tijdstip
De meeste kinderen ontwikkelen DRESS twee tot acht weken nadat ze gestart zijn met een medicijn die DRESS kan veroorzaken.

Koorts
Bij een groot deel van de kinderen en volwassenen met DRESS is koorts het eerste teken dat er sprake is van DRESS.

Huiduitslag
Enkele dagen nadat kinderen en volwassenen last krijgen van koorts, ontstaat een rode huiduitslag. Vaak zit de rode uitslag eerst in het gezicht. In de dagen daarop kan deze rode uitslag zich uitbreiden naar de borstkas en de armen en later ook naar de benen.

Zwelling van de huid
De plaatsen van de huid die een rode huiduitslag laten zien, zijn ook vaak gezwollen. Vooral rondom de ogen wordt deze zwelling gezien. Hierdoor kinderen en volwassenen en hun ogen niet goed open doen.

Opgezette klieren
Een groot deel van de kinderen en volwassenen krijgt opgezette klieren vaak in de hals. Dit is voelbaar als een verdikking in de nek.

Keelpijn
Een deel van de kinderen en de volwassenen krijgt last van keelpijn. De keel ziet er rood en geiriteerd uit.

Lever
Bij een deel van de kinderen (70-90%) raakt de lever ontstoken. Dit wordt hepatitis genoemd. Wanneer de lever ernstig ontstoken is, kan de lever zijn werk niet meer goed uitvoeren.

Nieren
Ook kan een ontsteking van de nieren ontstaan. Dit ontstaat bij 11-55% van alle kinderen. Dit wordt een interstitiele nefritis genoemd.

Hersenvliesontsteking
Bij een deel van de kinderen en volwassenen ontstaat een hersenvliesontsteking. Een hersenvliesontsteking kan zorgen voor hoofdpijnklachten, moeite om de kin op de borst te krijgen en toenemende slaperigheid en niet meer goed reageren op de omgeving. Ook kan een ontsteking van de hersenen zelf ontstaan, dit wordt een encefalitis genoemd. Vaak gaat het om een vorm van encefalitis die limbische encefalitis wordt genoemd.

Schildklier
Een deel van kinderen en volwassenen krijgt een ontsteking van de schildklier. Dit wordt een thyreoiditis genoemd. De schildklier kan hierdoor te weinig schildklier hormoon afgeven aan het bloed, waardoor kinderen en volwassenen een trage hartslag kunnen krijgen, vocht vasthouden, traag reageren en last krijgen van verstopping van de darmen.

Ontsteking van het hart
Ook kan een ontsteking van het hart ontstaan. Dit wordt een myocarditis genoemd. Dit wordt bij een op de vijf tot vijftig kinderen met DRESS gezien. Het hart kan hierdoor minder goed het bloed rond pompen. Hierdoor kan een lage bloeddruk ontstaan. Wanneer de bloeddruk veel te laag wordt, wordt gesproken van shock.

Ontsteking van de longen
De longen kunnen ook ontstoken raken. Dit wordt bij een op de drie kinderen met DRESS gezien. Dit kan zorgen voor benauwdheidsklachten en kortademigheid.

Colitis
Bij een deel van de kinderen en volwassenen ontstaan eem ontsteking van de darmen (colitis) of van de alvleesklier (pancreatitis). Hierdoor kunnen problemen ontstaan zoals diarree of verstopping van de darmen, een opgezette buik en moeite met opnemen van voedingsstoffen uit de darmen.

Hoe wordt de diagnose DRESS gesteld?

Verhaal en onderzoek
Op grond van het verhaal van een kind of volwasenene die koorts krijgt in combinatie met rode huiduitslag en opgezette klieren enkele weken na starten van een behandeling met een medicijn kan aan DRESS gedacht worden. Er zijn echter ook andere aandoeningen die soortgelijke klachten kunnen geven, zoals een virusinfectie (EBV, CMV, hepatitis), andere medicijn reacties (Stevens-Johnsons syndroom, toxische epidermale necrolyse, geneesmiddel geinduceerde lupus erythematodes), syndroom van Kawasaki, toxisch shock syndroom, lymfoom, (jeugd) reuma of hypereosinofiel syndroom.

Criteria
Er zijn criteria opgesteld wanneer gesproken mag worden van DRESS.

Bloedonderzoek
Bloedonderzoek laat een toename van witte bloedcellen zijn, vooral atypische lymforcyten. Ook zijn er veel meer eosinofielen (> 1,5 x 10e9/l) in het bloed dan gebruikelijk. De waardes voor de leverfunctie (ASAT, ALAT, GGT en AF, LH en bilirubine) kunnen verhoogd zijn, waarbij albumine verlaagd kan zijn en de stollingstijd (PT) verlengd kan zijn. net als de waardes voor de nierfunctie (ureum, kreatinine). Ook wordt er gekeken of er antistoffen tegen HHV-6 gevonden worden.

ECHO van de buik
Vaak zal een ECHO van de buik gemaakt worden om te kijken of er afwijkingen worden gezien aan de lever, de nieren, alvleesklier of de darmen.

Hoe wordt DRESS behandeld?

Stoppen medicijn die DRESS heeft veroorzaakt
Het is belangrijk om het medicijn die gezorgd heeft voor het ontstaan van DRESS te stoppen. Bij een deel van de kinderen en volwassenen is dit voldoende en hoeven geen andere maatregelen genomen te worden.

Prednison
In geval van een ernstige vorm van DRESS kan een behandeling met prednison gegeven worden. Dit kan in tablet vorm of via een infuus gegeven worden. Wanneer er alleen symptomen van de huid zijn, is het ook mogelijk om alleen de huid te behandelen met behulp van een zalf of creme waarin prednison-achtige stoffen zitten.

Ondersteuning lichaamsfuncties
Bij een deel van de kinderen en volwassenen moeten bepaalde lichaamsfuncties tijdelijk ondersteund worden door middel van medicijnen of door middel van apparatuur. Soms moet een bepaalde lichaamsfunctie tijdelijk worden overgenomen zoals de longfunctie door een beademingsapparaat. Een klein deel van de kinderen en volwassenen moet tijdelijk worden opgenomen op een intensive care afdeling.

Begeleiding
Een maatschappelijk werkende of psycholoog kan kind of ouders begeleiden in het omgaan met het hebben van deze aandoening en de onzekerheid en spanning die rondom deze aandoening ontstaan.

Contact met andere ouders
Door het plaatsen van een oproepje op het forum van deze site kunt u in contact komen met andere kinderen en hun ouders die ook te maken hebben (gehad) met DRESS.

Wat betekent het hebben van DRESS voor de toekomst?

Verbeteren
Bij een groot deel van de kinderen en volwassenen verdwijnen de klachten spontaan na staken van het medicijn wat de DRESS reactie veroorzaakt.

Ernstig beloop
Bij een op de vijf kinderen met DRESS ontstaan ernstige klachten met falen van meerdere organen als gevolg van DRESS.

Alertheid dit medicijn niet meer gebruiken
Het is belangrijk dat het kind of de volwassene een kaartje bij zich draagt waarop staat welk medicijn DRESS heeft veroorzaakt. Dit medicijn moet levenslang niet meer worden gegeven omdat er een grote kans bestaat dat er dan nogmaals een DRESS ontstaat.

Levensverwachting
De meeste kinderen en volwassenen herstellen van DRESS en hebben een normale levensverwachting. Helaas komt een klein deel van de kinderen en volwassenen met een ernstig beloop van DRESS te overlijden als gevolg van DRESS.

Kinderen krijgen
Voor zover bekend heeft het doormaken van DRESS geen invloed op de vruchtbaarheid. Het is onbekend of kinderen van een volwassene die DRESS hebben gehad zelf ook kwetsbaarder zijn om DRESS te ontwikkelen. Bij het ontwikkelen van DRESS spelen heel veel verschillende factoren een rol. Een van deze kenmerken is de werking van het afweersysteem, bij de werking van het afweersysteem spelen erfelijke factoren een rol.

Hebben broertjes en zusjes een vergrote kans om DRESS te krijgen?

Bij het ontstaan van DRESS spelen veel factoren een rol. Bij een groot deel van de factoren speelt erfelijkheid geen rol. Erfelijkheid speelt wel een rol bij de werking van het afweersysteem. Dit is niet een dusdanig grote rol dat broertjes en zusjes een duidelijk verhoogde kans hebben om DRESS te krijgen.

Wilt u ook uw verhaal kwijt, dat kan: verhalen kunnen gemaild worden via info@kinderneurologie.eu en zullen daarna zo spoedig mogelijk op de site worden geplaatst. 

Heeft u foto's die bepaalde kenmerken van deze aandoening duidelijk maken en die hier op de website mogen worden geplaatst, dan vernemen wij dit graag.

Referenties

1. Drug Reaction with Eosinophilia and Systemic Symptoms (DRESS) Syndrome Secondary to Furosemide: Case Report and Review of Literature. James J, Sammour YM, Virata AR, Nordin TA, Dumic I. Am J Case Rep. 2018;19:163-170
2. Drug reaction with eosinophilia and systemic symptoms (DRESS) syndrome. Cardones AR. Clin Dermatol. 2020;38:702-711
3. Antibacterial antibiotic-induced drug reaction with eosinophilia and systemic symptoms (DRESS) syndrome: a literature review. Sharifzadeh S, Mohammadpour AH, Tavanaee A, Elyasi S. Eur J Clin Pharmacol. 2021;77:275-289

Auteur: JH Schieving