ga naar hoofdinhoud
Ziektebeelden Hoofdpijn Migraine bij kinderen

Wat is migraine?

Migraine is een vorm van hoofdpijn die gekenmerkt wordt door bonzende hoofdpijn die dusdanig ernstig is dat kinderen hun activiteiten moeten staken en rust moeten nemen.

Hoe wordt migraine ook wel genoemd?

Voor migraine bestaat geen ander woord. Wel worden verschillende toevoegingen aan het woord migraine toegevoegd.
Migraine met of zonder aura
Er wordt onderscheid gemaakt tussen migraine met aura en migraine zonder aura. Een aura is een combinatie van klachten die al aanwezig zijn voordat de hoofdpijnklachten ontstaan. Vaak gaat het om flikkeringen voor beide ogen. Soms gaat het om tintelingen of krachtsverlies.

Migraine sans migraine
Dit is de naam voor een migraineaanval waarbij kinderen of volwassenen alleen een aura krijgen zonder dat dit gevolgd wordt door de typische migraine-hoofdpijn.

Hemiplegische migraine
Dit is een vorm van migraine waarbij tijdelijk een verlamming ontstaat aan een kant van het lichaam.

Vertebrobasillaire migraine
Dit is een vorm van migraine waarbij er klachten ontstaat doordat de hersenstam en de kleine hersenen niet goed kunnen functioneren.

Vestibulaire migraine
Dit is een vorm van migraine waarbij kinderen last hebben van duizeligheidsklachten naast de kenmerkende migraine hoofdpijn.

Abdominale migraine
Dit is een vorm van migraine waarbij vooral jonge kinderen aanvallen hebben van buikpijn, in plaats van hoofdpijn.

Episodische en chronische migraine
De meeste kinderen en jongeren met migraine hebben aanvallen van migraine hoofdpijn. Tussen de aanvallen in, is er geen sprake van hoofdpijnklachten. Dit wordt episodische migraine genoemd. Wanneer er minder duidelijk aanvallen zijn en kinderen of jongeren meer continu last van hoofdpijnklachten hebben wordt gesproken van chronische migraine. Er wordt gesproken van chronische migraine wanneer jongeren langer dan 3 maanden meer dan 15 dagen per maand last hebben van hoofdpijn, waarvan 8 dagen per maand er sprake is van typische migraine hoofdpijn. Vaak is er bij kinderen en jongeren met chronische migraine ook sprake van medicatie afhankelijke hoofdpijn.

Migrainevarianten bij jonge kinderen
Bij jonge kinderen kunnen aanvallen voorkomen die een voorbode kunnen zijn dat kinderen op latere leeftijd last krijgen van migraine, zoals hevige koliekpijnen bij babys's, benigne paroxysmale torticollis bij peuters, paroxysmale vertigo bij peuters en kleuters en cyclisch braken bij lagere schoolkinderen. Ook reisziekte is een migraine variant.

Hoe vaak komt migraine voor bij kinderen?

In tegenstelling tot wat veel mensen denken komt migraine best vaak voor bij kinderen. Jonge kinderen kunnen moeilijk aangeven of zij migraine hebben. Ook kunnen bij hen de migraine aanvallen er anders uit zien dan bij grotere kinderen waardoor ze niet herkend worden als migraine aanvallen.
Geschat wordt dat één op de tien tot dertig kinderen last heeft (gehad) van migraine. Migraine is een van de meestvoorkomende hersenaandoeningen onder kinderen.Van alle kinderen en jongeren met migraine is er bij één op de vijftig kinderen sprake van chronische migraine.
In Nederland hebben tussen de 250.000-300.000 mensen (kinderen en volwassenen) migraine.

Bij wie komt migraine voor?

Migraine kan zowel bij jongens als bij meisjes voorkomen. Bij negen van de tien kinderen met migraine begint de migraine voor de leeftijd van 10 jaar, bij één op de drie kinderen zelfs al voor de leeftijd van 6 jaar.
Voor de puberteit komt migraine even vaak voor bij jongens dan bij meisjes, na de puberteit komt migraine drie maal vaker voor bij meisjes dan bij jongens.

Waar wordt migraine door veroorzaakt?

Combinatie
De laatste jaren is er steeds meer ontdekt over de oorzaak van het ontstaan van een migraine aanval. Er is sprake van een samenspel van verschillende factoren van een overprikkelde hersenzenuw (de trigeminuszenuw), overprikkeling van de hersenen, veranderingen in de hoeveelheid van een boodschapperstofje, het optreden van ontsteking en verwijden van bloedvaten.

Prikkeling van een zenuw
Bij het ontstaan van een migraine aanval speelt een zenuw in de hersenen een belangrijke rol. Deze zenuw wordt de trigeminus genoemd. Deze zenuw speelt een belangrijke rol bij het doorgeven van wat er gevoeld wordt in het gezicht, de voorhoofdsholtes en het schedelbot aan de hersenen. Deze zenuw raakt overactief en geeft hierdoor voortdurend pijnsignalen door naar de hersenen. Hierdoor ervaart het kind hoofdpijnklachten.

Veranderde hersenactiviteit
De overactieve zenuw zorgt er voor dat ook de hersencellen overactief worden. Deze overactiviteit van de hersencellen begint vaak aan de achterkant van de hersenen. Omdat dit gedeelte van de hersenen een belangrijke rol speelt bij het zien, zorgt deze overactiviteit voor het problemen met zien. Vaak zien kinderen een trillend of flikkerend beeld wat zich steeds verder uitbreidt. Dit wordt aura genoemd. Deze overactiviteit breidt zich langzaam (geschat 2-3 mm per minuut) uit naar de voorkant van de hersenen. Nadat de hersencellen overactief zijn geweest, zijn ze een tijdje uigeput en niet meer in staat hun normale functie uit te oefenen. Dit maakt dat kinderen bij een migraine aanval rust moeten nemen en niet meer hun normale taken kunnen uitoefenen. Het overactief en daarna onderactie worden van deze hersencellen wordt cortical spreading depression genoemd.

Hypothalamus
De hypothalamus, ook wel de thermostaat van de hersenen genoemd, speelt ook een belangrijke rol bij het ontstaan van migraine aanvallen. In de prodromale fase van de migraine aanval blijkt de hypothalamus overactief te reageren.

Toegenomen doorstroming in bloedvaten
De overactieve hersenzenuw zorgt er ook voor dat de bloedvaten in de hersenen zich gaan verwijden. Hierdoor gaat er meer bloed naar de hersenen toe. Kinderen kunnen dit vullen en leegstromen van de bloedvaten voelen als een kloppende hoofdpijn.

Verandering in boodschapperstofjes
In de hersenen spelen boodschapperstofjes een belangrijke rol. Tijdens een migraine aanval blijkt er een verandering in de hoeveelheden van verschillende boodschapperstofjes op te treden. Vooral een verandering van het boodschapperstofje serotonine speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van de migraine klachten. Andere boodschapperstofjes die een belangrijke rol spelen zijn CGRP, substance P en neurokinine A.

Ontsteking
Tijdens een migraine aanval ontstaat er een ontsteking in de hersenen omdat er allerlei ontstekingscellen naar de hersenvliezen toe gaan als gevolg van de veranderingen in de hersenen.

Vrouwelijke hormonen
Bij meisjes en vrouwen met migraine spelen vrouwelijke hormonen ook een rol bij het ontstaan van migraine aanvallen. Dit maakt dat vrouwen gevoeliger zijn voor het krijgen van migraine aanvallen dan mannen. Hoe dit precies werkt, is niet goed bekend. Een (snelle)daling van het oestrogeen gehalte in het bloed lijkt vrouwen gevoeliger te maken voor het krijgen van een migraine aanval.

Erfelijk factoren
Veel kinderen die migraine hebben, hebben meerdere familieleden die ook migraine hebben. Waarschijnlijk speelt een erfelijke factoren ook een rol bij het ontstaan van migraine. Om welke erfelijke factoren het gaat is voor migraine nog niet bekend. Waarschijnlijk gaat het niet om een verandering in het erfelijk materiaal, maar om een combinatie van veranderingen waardoor een kind gevoeliger wordt voor het krijgen van migraineaanvallen. Er zijn aanwijzingen dat door deze veranderingn in het DNA de CGRP-eiwitten en de 5-HT receptor in de hersenen anders werken dan gebruikelijk, waardoor een kind of een volwassenekwetsbaarder is om een migraine aanval te krijgen.
Voor een bepaald type migraine waarbij kinderen een halfzijdige verlamming ontwikkelen tijdens de migraine aanval, de zogenaamd familiaire hemiplegische migraine, zijn al wel enkele fouten in het DNA bekend. Deze fouten worden CACN1A, ATP1A2,SCN1A en PRRT2 genoemd.

Welke klachten hebben kinderen met migraine?

Variatie
Er zit variatie in de ernst en in de hoeveelheid symptomen die verschillende kinderen en volwassenen met migraine hebben.

Bonzende hoofdpijn
Kinderen met migraine hebben last van hoofdpijnaanvallen die vaak onverwacht komen opzetten of ontstaat tijdens lichamelijke inspanning. Bij migraine gaat het om heftige bonzende of kloppende hoofdpijn. Meestal zit de hoofdpijn in het voorhoofd. De hoofdpijn kan zowel aan een kant van het voorhoofd als aan twee kanten van het voorhoofd voorkomen. Dit is een verschil tussen migraine bij kinderen en migraine bij volwassenen, bij volwassenen zit de migraine-hoofdpijn meestal aan een kant van het hoofd.
De hoofdpijn is dusdanig ernstig dat kinderen rust moeten nemen.
Meestal duurt een migraine aanval bij kinderen een tot twee uur, soms langer tot wel drie dagen. Dit is ook een verschil met migraine bij volwassenen, bij volwassenen duren migraine aanvallen minstesn 4 uur.

Misselijkheid en braken
Een groot deel van de kinderen met migraine heeft tijdens de hoofdpijnaanval last van misselijkheid en braken. Het braken lucht vaak tijdelijk op, maar al snel keert de misselijkheid weer terug.

Overgevoeligheid voor licht en geluid
Veel kinderen met migraine vinden licht en geluid tijdens een migraineaanval erg vervelend. Meestal zoeken ze een donkere stille omgeving op. Overgevoeligheid voor licht wordt fotofobie genoemd, overgevoeligheid voor geluid fonofobie.

Aura
Een deel van de kinderen krijgt voor het opkomen van de hoofdpijn een zogenaamd aura. Tijdens een aura zien, horen, ruiken of voelen kinderen iets wat er in werkelijkheid niet is. Een groot deel van de kinderen met een aura ziet de wereld vervormd tijdens een aura, het beeld wat ze zien trilt, verandert van kleur of krijgt gekleurde lijnen of stippen, verdwijnt voor een deel en/of wordt wazig. Vaak breidt dit wazige trillende beeld zich geleidelijk aanuit. Het probleem met zien is aan twee ogen tegelijkertijd aanwezig.
Maar ook aura’s in de vorm van tintelingen in het lichaam, een vreemd geluid of een verlamming van een arm of been kunnen een aura bij migraine zijn.
Enige tijd na het optreden van een aura komt de hoofdpijn op zetten en verdwijnt de aura weer. De hoofdpijn ontstaat maximaal binnen een uur na het ontstaan van de hoofdpijn. Gemiddeld duurt een aura 5 tot 25 minuten, maximaal mag een aura 1 uur aanhouden. Soms komen twee aura's na elkaar voor.

Prodromale symptomen
Veel kinderen merken in de dagen voordat de daadwerkelijk migraine aanval optreedt, al dat de migraine aanval er aan zit te komen. Waaraan een kind (of de ouders) dit merken kan per kind verschillen. Sommige kinderen zijn meer geprikkeld en worden sneller boos, anderen krijgen ineens meer eetlust (vooral in bepaald type voedsel zoals chocolade), moeten meer gapen en weer anderen merken dat ze de dagen vooraf meer vocht vast houden in hun lichaam. Deze symptomen worden prodromale symptomen genoemd. Deze prodromale symptomen kunnen 1-2 dagen voordat de migraine aanval ontstaat al aanwezig zijn.

Herstelfase
In de dagen na een migraine aanval moeten kinderen vaak herstellen van de aanval. Het kan een tot twee dagen duren voordat kinderen weer helemaal de ”oude” zijn.

Uitlokkende factoren
De kans dat een migraine aanval optreedt, is groter wanneer het kind veel last heeft van stress, slecht geslapen heeft, te weinig gegeten heeft of hevige inspanning heeft geleverd. Deze uitlokkende factoren worden triggers genoemd. Sommige kinderen en volwassenen merken ook dat een bepaalde geur of bepaald voedsel de aanleiding kan zijn voor het ontstaan van een migraine aanval.

Menstruatie
Meisjes en vrouwen blijken sneller last te hebben van migraine in de periode rondom de menstruatie.

Combinatie met andere vorm van hoofdpijn
Kinderen die migraine hebben, hebben ook vaak andere vormen van hoofdpijn. Meestal gaat het om een combinatie van migraine en spierspanningshoofdpijn en/of medicatie afhankelijke hoofdpijn.

Reisziekte
Veel kinderen met migraine kunnen slecht tegen rijden in een auto of bus. Ze krijgen dan gemakkelijk last van misselijkheid en moeten soms ook braken.

Buikpijnklachten
Op jongere leeftijd blijken kinderen met migraine vaak onverklaarde buikpijnaanvallen te hebben gehad. Waarschijnlijk spelen veranderingen in de bloeddoorstroming in de buik hierbij een rol. Deze buikpijnklachten verdwijnen vaak wanneer de hoofdpijnklachten van de migraine ontstaan. Sommige kinderen houden naast de hoofdpijnklachten ook deze buikpijnaanvallen. Dit wordt dan abdominale migraine genoemd.

Scheefstand hoofd
Een deel van de kinderen die migraine ontwikkelt, heeft op jongere leeftijd last gehad van een plotselinge scheefstand van het hoofd die na enkele uren ook weer spontaan verdween. Dit wordt een benigne paroxysmale torticollis genoemd. Waarschijnlijk is dit ook een soort migraine variant.

Angst
Kinderen en volwassenen met migraine zijn gevoeliger voor het krijgen van angsten. Ook komt angst voor het krijgen van een nieuwe aanval vaak voor. Angst verhoogt het stressniveau waardoor de kans op het krijgen van een nieuwe aanval groter wordt. Op deze manier kan een vicieuze cirkel ontstaan, die zorgt voor toename van aanvallen van migraine die meerdere keren per dag voorkomen. De klachten die ontstaan als gevolg van deze vicieuze cirkel worden migraine anxiety related disease genoemd (MARD).

Speciale migrainevormen
Basillaire migraine
Basillaire migraine is een migraine variant waarbij er veranderingen optreden in een bloedvat aan de achterkant van de hersenen. Dit bloedvat wordt de basillaris genoemd.
Kinderen met basillaire migraine hebben tijdens een migraine aanval veel last van duizeligheid, evenwichtsstoornissen en onduidelijke praten. Vaak zien kinderen tijdens een aanval bijna niets of hebben ze last van dubbelzien. Veel kinderen zijn tijdens een migraine aanval verward.

Familiare hemiplegische migraine
Bij familiare hemiplegische migraine krijgen kinderen last van een halfzijdige verlamming van een arm, been en/of deel van hun gezicht. Deze verlamming kan enkele uren tot dagen aanhouden. De verlamming zit de ene keer aan de ene kant en de andere keer aan de andere kant van het lichaam, soms zijn ook twee kanten van het lichaam tegelijk verlamd. Deze migraineaanvallen worden vaak uitgelokt door een val of stoot tegen het hoofd.

Alice in Wonderland
Alice in Wonderland is een migrainevariant waarbij kinderen tijdens een migraine aanval de wereld vervormd waarnemen. Sommige voorwerpen en mensen zijn sterk vergroot, andere juist verkleind, ook kunnen voorwerpen en mensen er sterk vervormd uitzien. Kinderen ervaren hun eigen lichaam vaak ook vervormd en weten soms niet hoe ze het moeten gebruiken. Ze lijken helemaal verward maar weten wel wie ze zijn. Vaak hebben kinderen tijdens een migraine aanval geen goed besef van de tijd. Kinderen kunnen het gevoel hebben dat ze alles al eens meegemaakt hebben. Het Alice in Wonderland syndroom kan ook gezien worden bij een virale hersenontsteking door bijvoorbeeld het Ebstein-Barr virus en dus niets met migraine te maken hebben.

Cyclisch braken
Er zijn ook kinderen die regelmatig plotseling last krijgen van heftige misselijkheid en daarbij moeten braken zonder dat zij daarbij hoofdpijnklachten hebben. Wanneer er geen andere oorzaken voor dit plotselinge braken gevonden kunnen worden, kan er sprake zijn van cyclisch braken als migraine variant zonder hoofdpijnklachten. Belangrijk bij een klein deel van de kinderen met cyclisch braken blijkt er sprake te zijn van GLUT1-deficientie syndroom.

Ophtalmoplegische migraine
Ophtalmoplegische migraine is een migraine variant waarbij een aantal oogspieren verlamd raken enkele dagen na een langdurige migraine aanval. Hierdoor kunnen kinderen hun ogen niet normaal bewegen.
Wanneer beide ogen ongelijk bewegen krijgen de kinderen last van dubbelzien.
Ophtalmoplegische migraine komt zelden voor bij kinderen.

Hoe wordt de diagnose migraine gesteld?

Verhaal en onderzoek
De diagnose migraine wordt gesteld op grond van het verhaal van het kind in combinatie met en goed lichamelijk onderzoek. Bij het lichamelijk onderzoek worden bij migraine geen afwijkingen gevonden. Er bestaat geen bloedtest of een andere test die de diagnose migraine kan stellen.

Hoofdpijndagboek
Door het bijhouden van een hoofdpijndagboek kan inzicht verkregen worden of er een bepaald patroon zit in het ontstaan van de migraine aanvallen. Zo kan gekeken worden of de migraine aanvallen uitgelokt worden door bepaalde triggers zoals slaapgebrek of ongesteld zijn. Het bijhouden van een hoofdpijndagboek kan ook aangeven of er sprake is van episodische migraine of van chronische migraine. Er bestaan tegenwoordig ook apps voor de mobiele telefoon die als hoofdpijndagboek gebruikt kunnen worden, zoals migrainebuddy.

MRI scan
Om de diagnose migraine te stellen is het niet nodig om een MRI scan van de hersenen te maken. Hierop zijn bij kinderen met migraine geen afwijkingen te zien.
Redenen om wel een MRI scan te maken zijn afwijkingen bij het neurologisch onderzoek of bonzende hoofdpijn die uitsluitend aan een kant van het hoofd aanwezig is. Dit zou kunnen wijzen op een andere oorzaak van de hoofdpijnklachten dan migraine.

EEG
De aandoening benigne occipitale epilepsie kan aanvallen geven die heel veel lijken op migraine aanvallen. Wanneer er aanwijzingen zijn dat er sprake is van deze vorm van epilepsie, dan kan een EEG nodig zijn om dit aan te tonen.

Genetisch onderzoek
Bij bepaalde vormen van migraine, bijvoorbeeld familiare hemiplegische migraine, is het mogelijk om door middel van bloedonderzoek de fout in het erfelijk materiaal die deze vorm van migraine veroorzaakt op te sporen. Voor de meeste vormen van migraine is dit echter nog niet mogelijk.

Wat kan er gedaan worden aan migraine bij een kind?

Drie onderdelen
De behandeling van migraine bestaat uit drie onderdelen. Allereerst helpen aanpassingen van de leefstijl vaak voor vermindering van de migraine klachten. Daarnaast kunnen medicijnen gegeven worden die tijdens een migraine-aanval de klachten van de migraine verminderen. Bij ernstige migraine-aanvallen die vaak optreden kunnen medicijnen gegeven worden die migraine-aanvallen kunnen voorkomen.

Aanpassingen levensstijl
Er zijn een aantal aanpassingen in de levensstijl die bij de meeste kinderen met migraine verlichting geven. Tijdens een migraine aanval vinden veel kinderen het fijn om in een donkere rustige omgeving te gaan liggen. Vaak helpt een uur slapen heel goed, een groot deel van de kinderen wordt dan zonder migraine klachten weer wakker.
Voor kinderen met migraine is het krijgen van voldoende slaap van grote invloed op het voorkomen van migraine-aanvallen. Een uur eerder naar bed kan vaak helpen de frequentie van migraine-aanvallen te doen afnemen.
Ook het hebben van voldoende ontspanning is belangrijk. We leven in een maatschappij waarop er voortdurend een beroep wordt gedaan op kinderen, af en toe niets hoeven te doen is erg belangrijk. Het ene kind heeft meer ontspanning nodig dan het andere. Kijk samen kritisch met uw kind naar het weekprogramma en kijk waar zo mogelijk een rustperiode ingelast kan worden. Bij kinderen die veel op hun tenen moeten lopen om te presteren (bijvoorbeeld op school of in de vriendengroep) komt ook vaak migraine voor als teken dat zij eigenlijk overvraagd worden.
Bij volwassenen met migraine blijkt een dieet rijk aan omega-3-vetzuren te helpen om minder last te hebben van migraine aanvallen. Omega-3-vetzuren zitten in vette vis zoals bijvoorbeeld zalm en haring, advocado en noten. Of dit voor kinderen ook geldt is niet bekend.

Uitlokkende factoren
Het kan heel nuttig zijn om na te gaan of er omstandigheden zijn waarin uw kind meer migraine krijgt, bijvoorbeeld door het bijhouden van een migrainedagboek. Indien het mogelijk is, kan geprobeerd worden migraine uitlokkende omstandigheden zo veel mogelijk te vermijden. Migraine wordt bijvoorbeeld vaak verergerd door het gebruik van cafeïne wat in koffie, thee, cola, red bull en andere energiedrankjes zit. Kinderen die op het gebruik van cafeïne houdende producten migraine ontwikkelen, kunnen deze producten beter vermijden. Ook het eten of drinken van chocolade kan bij daarvoor gevoelige kinderen migraine veroorzaken. Het zorgen voor voldoende slaap is ook belangrijk, omdat slaapgebrek ook vaak een uitlokkende factor is voor het ontstaan van migraine aanvallen. Daarnaast kan ook honger zorgen voor het ontstaan van een migraine aanval, door drie keer per dag een maaltijd te nemen en drie keer per dag een tussendoortje (zoals een stuk fruit) kan honger als aanleiding voor het ontstaan van een migraine aanval voorkomen worden.

Medicijnen die de klachten tijdens een migraine aanval verminderen.
Wanneer rust in een donkere en rustige omgeving onvoldoende helpt om de migraine-aanval te verminderen, kunnen medicijnen gebruikt worden om de klachten te verlichten. Meestal wordt gekozen voor een combinatie van een pijnstillend medicijn en een medicijn tegen misselijkheid en braken. Vaak is het in verband met misselijkheid en braken prettig deze medicijnen in zetpil vorm te gebruiken. Andere kinderen kiezen er voor eerst een medicijn tegen misselijkheid en braken te gebruiken en een half uur later de pijnstiller in te nemen. Als anti-misselijkheidsmedicijn wordt meestal ondansetron drank of smelttablet (0,1 mg/kg max 8 mg) gebruikt en niet meer de vroeger gebruikte medicijnen metoclopramide of domperidom.
Als pijnstiller wordt meestal gekozen voor paracetamol (90 mg/kg/dag in 4 giften, maximaal 1000 mg per gift), indien paracetamol onvoldoende helpt kan een sterke pijnstiller zoals ibuprofen (7-10 mg/kg per gift, maximaal 3 keer per dag < 12 jaar of 200-400mg per gift, 3-6 keer per dag maximaal 1200 mg per dag), naproxen of diclofenac genomen worden.

Triptanen
Bij heftige migraine-aanvallen die niet reageren op bovenstaande behandelingen kunnen bij kinderen vanaf zes jaar ook zogenaamde triptanen voorgeschreven worden. Bij kinderen is er ervaring met sumatriptan (< 40 mg 10 mg nasaal max 2 keer per dag, > 40 mg 20 mg nasaal max 2 keer per dag) en zolmitriptan die vaak in de vorm van een neusspray wordt voorgeschreven. Ook is er ervaring met smelttabletten van het medicijn rizatriptan (< 40 kg 5 mg eenmalig, > 40 kg 10 mg eenmalig) zolmitriptan (> 12 jaar 2,5 mg eenmalig) en almotriptan. Er bestaan nog veel meer triptanen die voor volwassenen gebruikt kunnen worden, bij kinderen is hier meestal weinig ervaring mee.
Triptanen moeten worden ingenomen op moment dat de eerste hoofdpijnklachten komen opzettten. Wanneer de triptanen te laat worden ingenomen, hebben ze meestal geen effect meer.
Wanneer een triptan goed geholpen heeft, maar op een gegeven moment is uitgewerkt waardoor de hoofdpijnklachten weer terugkomen, dan kan een tweede keer een triptan gebruikt worden. Er moet wel 2 uur tijd verstreken zijn tussen de eerste en de tweede gebruik van een triptan. Triptanen mogen niet vaker dan twee keer per dag en maximaal negen dagen per maand worden gebruikt. Bij vaker gebruik van triptanen kunnen deze medicijnen juist hoofdpijn veroorzaken. Wanneer het ene triptan niet werkt, kan gekeken worden of een ander triptan wel werkt.
Wanneer migraine ontstaat rondom de ongesteldheidsperiode en een triptan te kort werkt, dan kan overwogen worden deze pubers een langer werkende triptan te geven (zoals eletriptan). Een andere optie is om een triptan te combineren met ibuprofen en dan te gaan slapen.
Kinderen die bekend zijn met een hartritmestoornis of andere hartziekte mogen vaak niet zomaar triptanen gaan gebruiken, het is belangrijk dan eerst te overleggen met de kindercardioloog.
Het is belangrijk om kinderen te vertellen dat kort na het innemen van een triptan een zwaar drukkend gevoel op de borstkas kan ontstaan die ook snel weer verdwijnt. Dit komt door kramp in de slokdarm en is onschuldig. Kinderen die dit niet weten kunnen hiervan schrikken en het medicijn niet meer willen gebruiken. De neusspray kan een vieze smaak in de mond geven, door het hoofd tijdens het sprayen achterover te buigen kan dit deels worden voorkomen.

Medicijnen die migraine-aanvallen kunnen voorkomen
Bij kinderen die meer dan twee keer per maand een heftige migraine-aanval hebben kunnen medicijnen voorgeschreven worden die migraine-aanvallen kunnen voorkomen. Dit type behandeling wordt profylaxe behandeling genoend. Deze medicijnen moeten dagelijks ingenomen worden. Per kind zal moeten worden afgewogen of het dagelijks innemen van medicijnen in combinatie met de bijwerkingen van deze medicijnen opweegt tegen het verminderen van het aantal migraine-aanvallen. Met het dagelijks innemen van deze medicijn lukt het bij 50% van de kinderen om te zorgen dat zij 50% minder vaak last hebben van migraine aanvallen. Het is vaak belangrijk te starten met een lage dosering van deze medicijen en dit rustig op te bouwen. De medicijnen moet 8-12 weken worden gebruikt voordat bepaald kan worden of ze effect hebben.
Medicijnen die gebruikt kunnen worden voor het verminderen van migraine-aanvallen zijn: amytriptiline (10 mg voor de nacht, eventueel ophogennaar 30 mg voor de nacht) propranolol (1-3 mg/kg/dag in 2 giften max 60 mg < 12 jaar en max 160 mg > 12 jaar), valproinezuur (10-30 mg/kg/dag in 2 giften), topiramaat (2-3 mg/kg naar maximaal 2 dd 50 mg), cinnarazine (1,5 mg/kg/dag, max 50 mg)pizotifeen (> 12 jaar 1-3 mg/kg/dag in 2 giften, max 160 mg) of flunarazine (1 dd 5 mg < 40 kg, evt 1 dd 10 mg > 40 kg). Per kind zal gekeken moeten worden welk medicijn het beste bij het kind past. Bij volwassenen is inmiddels ook ervaring met het medicijn candesartan, bij kinderen is dit nog niet goed onderzocht. Het voordeel van dit medicijn is, dat het bij volwassenen relatief weinig bijwerkingen heeft. Het wordt ook aan kinderen ouder dan 6 jaar voorgeschreven (4-8 mg/kg/dag < 50 kg en 4-16 mg/kg/dag > 50 kg).
Ook kan dagelijks gebruik van extra B-vitamines (vit B2 (25-400 mg/dag) en vit B6 (50 mg/dag)) helpen om minder last te hebben van migraine aanvallen.
Wanneer de profylaxe behandeling goed effect heeft, worden deze medicijnen 6-12 maanden dagelijks gebruikt. Daarna worden de medicijnen afgebouwd om te kijken of deze medicijnen nog steeds nodig zijn. Ook wanneer blijkt dat de medicijnen nog wel nodig zijn, is het goed om een zogenaamde pauze periode (ook wel drug holiday genoemd) in te bouwen. Dit zorgt dat de medicijnen hun werk blijven houden.



Onderzoek
Voor volwassenen met chronische migraine is inmiddels een nieuw type medicijn beschikbaar gekomen, een zogenaamde anti-CGRP antistof (anti-calcitonine gene-related peptide ook wel MAB's genoemd) en CGRP-antagonisten (deze medicijnen worden ook wel gepants genoemd). Het gaat om medicijnen zoals galcanezeumab, fremanezumab of erenumab. Deze medicijnen mogen sinds eind 2021 worden voorgeschreven aan volwassenen met chronische migraine waarbij topiramaat en botox geen effect hebben gehad. Wanneer meer bekend is over het effect van dit medicijn bij volwassenen, zullen naar waarschijnlijkheid ook onderzoeken gedaan worden om te kijken of deze medicijnen ook kunnen helpen bij tieners met migraine. Ook deze medicijnen kunnen bijwerkingen hebben, zoals verstopping van de darmen of jeukklachten op de prikplek of globaal over het lichaam.
Ook wordt gekeken of het meten van CGRP in bloed gebruikt kan worden als biomarker om door middel van bloedonderzoek te kijken hoe actief de migraine is.
Daarnaast zijn er ook nieuwe medicijnen ontwikkeld die de 5-HT1F serotonine receptor blokkeren (lasmiditan). Deze medicijnen worden ditans-medicatie genoemd. Ze worden nu ook onderzocht bij volwassenen met migraine. Deze medicijnen hebben als voordeel dat ze niet op andere 5-HT receptoren werken, zoals bijvoorbeeld op de 5-HT receptoren op de kransslagaderen in het hart.
Al deze medicijnen hebben alleen effect op hoofdpijnklachten en niet op auraklachten.

Ook kunnen injecties met botuline toxine A in de spieren van de nek effect hebben op het verminderen van chronische migraine klachten bij volwassenen. Deze behandeling werkt niet voor volwassenen met episodische migraine.
Er is bij volwassenen ook onderzoek gedaan naar externe neurostimulatie, maar dit bleek weinig effect te hebben bij volwassenen.

Er is bij volwassenen een onderzoek geweest waaruit bleek dat volwassenen minder vaak en minder lang last hadden van migrainehoofdpijn wanneer ze in hun voeding meer meer omega-3-vetzuren (eciosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA)) gebruikten en minder van het omega-6-vetzuur linolzuur.
Uit omega-3vetzuren kunnen zogenaamde oxylipines worden gemaakt die een pijnstillend effect hebben.

Ook loopt er onderzoek bij vrouwen om te kijken of het gebruik van de anticonceptiepil helpt om minder last te hebben van migraine aanvallen (www.whatstudy.nl).

Begeleiding
Een psycholoog of maatschappelijk werkende kunnen kind en ouders begeleiden hoe zij om kunnen gaan met het hebben van migraine tijdens het dagelijks leven.

Contact met andere ouders
Via het forum van deze site kunnen ouders een oproepje plaatsen om in contact te komen met andere ouders van een kind die ook migraine heeft om ervaringen uit te wisselen.

Wat betekent het hebben van migraine op de kinderleeftijd voor de toekomst?

Overheen groeien
Het hebben van migraine op kinderleeftijd houdt niet automatisch in dat een kind zijn hele leven last heeft van migraine. Bijna de helft van de kinderen zal over de migraine heen groeien en er op volwassen leeftijd geen last meer van hebben. Jongens hebben een grotere kans om over de migraine heen te groeien dan meisjes.
Wanneer de eerste klachten van migraine pas tijdens de puberteit ontstaan en voor de puberteit niet aanwezig waren, is de kans groter dat het kind ook als volwassene nog last zal hebben van migraine aanvallen. In Nederland heeft één op de 8 volwassenen last van migraine.

Toename in puberteit
Vaak vergeren de migraine klachten tijdens de puberteit, een levensfase waarin er veel veranderd in het lichaam van de puber. Na de puberteit verloopt de migraine vaak milder. Bij jongens kan de migraine na de puberteit ook weer helemaal verdwijnen.

Hormonale invloeden
Rondom de menstruatie blijven veel meisjes en vrouwen gevoeliger voor migraine aanvallen. Ook zijn vrouwen in de jaren van de overgang totdat zij niet meer menstrueren gevoeliger voor het krijgen van migraine aanvallen. Na de overgang hebben vrouwen meestal veel minder last van migraine aanvallen, soms verdwijnen de migraine aanvallen zelfs helemaal.

Normaal leven
Met het aanpassen van de levensstijl, voldoende rust en regelmaat, soms in combinatie met medicijnen kunnen de meeste kinderen een normaal leven leiden waarin ze weinig gehinderd worden door de migraine.

Levensverwachting
Kinderen met migraine hebben een normale levensverwachting, net als kinderen zonder migraine.

Kinderen krijgen
Het hebben van migraine heeft geen invloed op de vruchtbaarheid. Zwangerschap kan een gunstig effect hebben op het voorkomen van migraine aanvallen, vaak hebben zwangere vrouwen minder last van migraine aanvallen. Voor volwassen vrouwen die medicijnen gebruiken om migraine aanvallen te voorkomen is het verstandig om voordat zij zwanger worden contact te hebben met de neuroloog voor goede adviezen wat te doen met de medicatie tijdens de zwangerschap. Bepaalde medicijnen mogen namelijk wel en andere kunnen beter niet gebruikt worden.
Kinderen van ouders die migraine hebben, hebben een verhoogde kans om zelf ook migraine te krijgen.

Hebben broertjes en zusjes ook een vergrote kans om ook migraine te krijgen?

Het krijgen van migraineklachten hangt af van vele factoren. Bij migraine speelt zeker een erfelijke component mee. Broertjes of zusjes hebben daardoor een verhoogde kans om ook migraineklachten te ontwikkelen. Of zij daadwerkelijk ook migraine zullen ontwikkelen hangt af van vele andere factoren.
Bij de familiare hemiplegische migraine bestaat er wel een duidelijke relatie met een erfelijke factor. Daar kunnen broertjes en zusjes tot 50% kans hebben om ook dezelfde migraine variant te krijgen. Een klinisch geneticus kan daar meer informatie over geven.

Wilt u dit document printen dan kunt u hier een pdf-versie downloaden

Wilt u ook uw verhaal kwijt, dat kan: verhalen kunnen gemaild worden via info@kinderneurologie.eu en zullen daarna zo spoedig mogelijk op de site worden geplaatst. Voor meer informatie zie hier.

Heeft u foto's die bepaalde kenmerken van deze aandoening duidelijk maken en die hier op de website mogen worden geplaatst, dan vernemen wij dit graag.

Links

www.nederlandsehoofdpijnvereniging.nl
(Site van de Nederlandse hoofdpijnvereniging)
www.hoofdpijnonderzoek.nl
(Site met informatie over onderzoek die gedaan wordt naar hoofdpijn)

Referenties

  1. Migraine headache in children. Barnes NP. BMJ Clin Evid. 2015;2015
  2. Pediatric migraine variants: a review of epidemiology, diagnosis, treatment, and outcome. Lagman-Bartolome AM, Lay C. Curr Neurol Neurosci Rep. 2015;15:34
  3. Oral triptans in children and adolescents: an update. Sakai F. Curr Pain Headache Rep. 2015;19:8
  4. A review of episodic and chronic pediatric headaches of brief duration. McAbee GN. Pediatr Neurol. 2015;52:137-42
  5. Effect of Different Doses of Galcanezumab vs Placebo for Episodic Migraine Prevention: A Randomized Clinical Trial. Skljarevski V, Oakes TM, Zhang Q, Ferguson MB, Martinez J, Camporeale A, Johnson KW, Shan Q, Carter J, Schacht A, Goadsby PJ, Dodick DW. JAMA Neurol. 2018;75:187-193
  6. Current and emerging evidence-based treatment options in chronic migraine: a narrative review. Agostoni EC, Barbanti P, Calabresi P, Colombo B, Cortelli P, Frediani F, Geppetti P, Grazzi L, Leone M, Martelletti P, Pini LA, Prudenzano MP, Sarchielli P, Tedeschi G, Russo A; Italian chronic migraine group. J Headache Pain. 2019;20:92.
  7. Pediatric Migraine: An Update. Greene K, Irwin SL, Gelfand AA. Neurol Clin. 2019;37:815-833.
  8. Practice guideline update summary: Pharmacologic treatment for pediatric migraine prevention: Report of the Guideline Development, Dissemination, and Implementation Subcommittee of the American Academy of Neurology and the American Headache Society. Oskoui M, Pringsheim T, Billinghurst L, Potrebic S, Gersz EM, Gloss D, Holler-Managan Y, Leininger E, Licking N, Mack K, Powers SW, Sowell M, Victorio MC, Yonker M, Zanitsch H, Hershey AD. Neurology. 2019;93:500-509
  9. Calcitonin Gene-Related Peptide (CGRP) Antagonists and Their Use in Migraines. Henson B, Hollingsworth H, Nevois E, Herndon C. J Pain Palliat Care Pharmacother. 2020;34:22-31
  10. Migraine and Sleep in Children: A Bidirectional Relationship. Pavkovic IM, Kothare SV. Pediatr Neurol. 2020;109:20-27
  11. NVN-richtlijn hoofdpijn
  12. Dietary alteration of n-3 and n-6 fatty acids for headache reduction in adults with migraine: randomized controlled trial. Ramsden et al BMJ 2021; 374:N1448
  13. Headache in the Pediatric Population: Focus on Migraine. Irwin SL, Greene KA, Pavitt SJ, Ross AC. Semin Neurol. 2022;42:479-488
  14. Beyond pain control: Outcome and treatment preferences in pediatric migraine. Khayata MJ, Farley S, Davis JK, Hornik CP, Reeve BB, Rikhi A, Gelfand AA, Szperka CL, Kessel S, Pezzuto T, Hammett A, Lemmon ME. Headache. 2022;62:588-595
  15. Advances in the Acute and Preventive Treatment of Pediatric Migraine. Rastogi RG, Hastriter EV, Evans RL, Bassal F, Hickman C, Karnik KT, Little R, Lewis KS. Curr Pain Headache Rep. 2023

Laatst bijgewerkt: 30 augustus 2023 voorheen: 11 januari 2023, 22 oktober 2022, 5 maart 2022 4 september 2021, 14 juli 2021, 26 juni 2021, 6 januari 2021 27 september 2020, 26 januari 2019,19 augustus 2018, 21 maart 2018, 15 november 2015 en 2 juni 2007

Auteur: JH Schieving