Wat is een convergentiespasme?
Een convergentiespasme is een aandoening waarbij de ogen van kinderen of volwassenen voortdurend of in aanvallen in de richting van de neus staan waardoor kinderen of volwassenen last hebben van dubbelzien.
Hoe wordt een convergentiespasme ook wel genoemd?
Het woord convergentie is het medische woord wanneer een oog niet in het midden van de oogkas staat, maar in de richting van de neus. Het woord spasme betekent verkramping en geeft aan dat de ogen de hele tijd in de richting van de neus blijven staan.
Convergent scheelzien
Convergentiespasme kan veel lijken op scheelzien waarbij beide ogen in de richting van de neus staan. Dit wordt convergent scheelzien genoemd. Kinderen die van jongs af aan scheelzien hebben meestal geen last van dubbelzien, omdat ze gewend zijn om afwisselend met het rechter en het linker oog te kijken en niet met twee ogen tegelijkertijd.
Abducens parese
Convergentiespasme wordt nog wel eens verward met een dubbelzijdige abducensparese. Dit is een aandoening waarbij een zenuw uit de hersenen niet goed functioneert waardoor het oog niet goed in de richting van de neus kan bewegen. Dit is echter een andere aandoening dan convergentiespasme.
Hoe vaak komt een convergentiespasme voor bij kinderen?
Een convergentiespasme komt zelden voor op de kinderleeftijd, het wordt vaker gezien bij volwassenen. Het is niet precies bekend hoe vaak convergentiespasme bij kinderen voorkomt.
Bij wie komt een convergentiespasme voor?
Op de kinderleeftijd komt een convergentiespasme het vaakst voor bij pubers. Meisjes hebben er vaker last van dan jongens.
Wat is de oorzaak van een convergentiespasme?
Spanning
Een convergentiespasme is vaak een uiting van weggedrukte spanning in het lichaam. De spanning komt uiteindelijk op deze manier naar buiten toe als signaal van het lichaam dat degene met het convergentiespasme iets moet doen met deze spanning. Door het convergentiespasme is het lastig om te kunnen kijken en daarmee normaal te functioneren, waardoor iemand door zijn lichaam min of meer gedwongen wordt om te “kijken”in het lichaam wat de oorzaak is van het ontstaan van dit probleem.
Afwijking van de ogen
Convergentiespasme kan ook ontstaan wanneer een kind of een volwassene eigenlijk een bril nodig heeft met +-glazen maar deze niet heeft. Door de ogen in de richting van de neus te bewegen wordt de lens boller waardoor het kind of de volwassene die een bril met +-glazen nodig heeft beter kan zien. Wanneer de oogspieren dit de hele dag moeten volhouden, dan kunnen ze hierdoor verkrampt raken en kan ook een convergentiespasme ontstaan.
Schade aan de hersenen
In zeldzame situaties kan beschadiging van de hersenstam of beschadiging van de thalamus ook zorgen voor het ontstaan van convergentiespasme. Schade kan ontstaan door een herseninfarct of hersenbloeding, door multiple sclerose of door een infectie van de hersenen. Meestal zijn er naast het convergentiespasme ook andere symptomen aanwezig als gevolg van schade aan de hersenen.
Wat zijn de symptomen van een convergentiespasme?
Niet naar buiten toe kunnen kijken
De ogen van iemand met een convergentiespasme kunnen wel naar voren kijken en in de richting van de neus bewegen, maar niet goed in de richting van de oren. Hierdoor kan iemand niet naar rechts of naar links toe kijken met de ogen. Soms staan de ogen recht vooruit wanneer iemand recht vooruit probeert te kijken, soms staan ook beide ogen in de richting van de neus.
Pupil wordt kleiner bij naar rechts of links kijken
Heel kenmerkend voor een convergentiespasme is dat de pupil van het oog (het zwarte rondje) kleiner wordt wanneer iemand probeert naar rechts of naar links in de richting van het oor te kijken. Dit is heel kenmerkend voor een convergentiespasme en kan helpen om de juiste diagnose te stellen.
Dubbelzien
Jongeren en volwassenen met een convergentiespasme kunnen last hebben van dubbelbeelden. Dit komt omdat beide ogen niet tegelijk naar een punt kunnen kijken.
Hoofdpijn
De voortdurende afwijkende stand van de ogen en het dubbelzien kunnen zorgen voor hoofdpijnklachten.
Vermoeidheid
De afwijkende stand van de ogen en de problemen met zien die hierdoor ontstaan, zorgen vaak voor het ontstaan van vermoeidheidsklachten.
Hoe wordt de diagnose convergentiespasme gesteld?
Verhaal en onderzoek
De diagnose convergentiespasme kan worden vermoed op grond van het verhaal waarbij meestal vrij acuut een afwijkende stand van de ogen ontstaat, zonder dat dit samen gaat met andere klachten. Opvallend bij onderzoek is een stand van de ogen waarbij beide ogen in de richting van de neus staan. De pupillen zijn vaak klein van grootte. Andere afwijkingen worden bij neurologisch onderzoek niet gevonden. Convergentiespasme kan lijken op een dubbelzijdige abducensparese, convergent scheelzien of op de aandoeningen myasthenia gravis of chronische externe ophtalmoplegie (CPEO).
Oogarts
Kinderen met convergentiespasme worden vaak gezien door de oogarts, om te kijken of er sprake is van scheelzien wat altijd al aanwezig was, maar wat om een bepaalde reden ineens toegenomen is. De oogarts kan met behulp van een infrarode bril camera de oogbewegingen goed onderzoeken en zo goed zien dat er sprake is van vernauwing van de pupil op moment dat de ogen in de richting van de oren willen kijken. Dit is een belangrijke clue voor de diagnose convergentiespasme.
De orthoptist ondersteunt de oogarts bij het onderzoek van de ogen.
MRI scan van de hersenen
Wanneer er naast een convergentiestand van de ogen andere afwijkingen worden gevonden bij neurologisch onderzoek, dan zal er een MRI scan van de hersenen gemaakt worden. Een beschadiging van de hersenen ter hoogte van de hersenstam of ter hoogte van de thalamus kan soortgelijke klachten geven. Behalve het convergentiespasme zijn er dan ook andere klachten.
Bloedonderzoek
Wanneer de klachten van het een op het andere moment ontstaan, dan is het goed om uit te sluiten dat er sprake is van een tekort aan de vitamine B1. Vaak zijn er dan naast de problemen met het bewegen van de ogen ook problemen met het bewaren van het evenwicht en probleem van minder alert zijn.
Hoe wordt convergentiespasme behandeld?
Uitleg
Het is belangrijk dat goed uitgelegd wordt wat een convergentiespasme is en dat dit wijst op het voorkomen van spanning in het lichaam waar een oplossing voor gezocht moet worden.
Begeleiding
Een psycholoog of een maatschappelijk werkende kan het kind of de volwassene helpen hoe op een andere manier met de spanning in het lichaam omgegaan kan worden. Wanneer het kind of de volwassene herkent dat er spanning is en een manier zoekt om anders met deze spanning om te gaan, zullen de symptomen van convergentiespasme vanzelf verbeteren.
Afdekken van een oog
Afdekken van een oog kan helpen om minder last te hebben van dubbelzien. Nadeel is wel dat het veel moeilijker is om diepte te zien. Afdekken van een oog kan met een ooglapje of door het plakken van matglas op het glas van een bril.
Bril
Kinderen of volwassenen waarbij convergentiespasme ontstaat omdat zij eigenlijk een bril met +-glazen nodig hebben, hebben veel baat bij een bril met +-glazen. De oogarts kan aangeven welke sterkte in de bril noodzakelijk is.
Botuline toxine injecties
Wanneer met bovenstaande behandelingen geen effect wordt bereikt, dan is het mogelijk om met injecties met botuline toxine de overactieve oog spieren tijdelijk te verlammen. Dit moet wel uitgevoerd worden door een arts met ervaring met botuline toxine injecties van de oogspieren, omdat de behandeling ook door kan schieten en kan maken dat de ogen juist in de richting van de oren gaan staan.
Contact met andere ouders
Door het plaatsen van een oproep op het forum van deze site kunt u in contact komen met andere kinderen en hun ouders die een convergentiespasme hebben (gehad).
Wat betekent het hebben van convergentiespasme voor de toekomst?
Verdwijnen
Wanneer het kind of de volwassene een andere manier vindt om met de spanning in het lichaam om te gaan, zullen de symptomen van convergentiespasme verdwijnen.
Terugkeer van de klachten
Bij een deel van de kinderen of de volwassenen komen de klachten op een later moment weer terug. Het is goed om dit vroeg te herkennen en opnieuw te kijken wat de aanleiding is voor het terugkeren van de klachten. Door te kijken wat de aanleiding is voor het terugkeren van de klachten en te kijken hoe het kind of de volwassenen geholpen kan worden om te gaan met dit probleem, zullen de klachten als gevolg van het convergentiespasme opnieuw verdwijnen.
Levensverwachting
Kinderen en volwassenen met een convergentiespasme hebben een normale levensverwachting.
Hebben broertjes en zusjes een vergrote kans om een convergentiespasme te krijgen?
Convergentiespasme is geen erfelijke aandoening. Broertjes en zusjes hebben geen verhoogde kans om zelf ook een convergentiespasme te krijgen.
Wilt u ook uw verhaal kwijt, dat kan: verhalen kunnen gemaild worden via info@kinderneurologie.eu en zullen daarna zo spoedig mogelijk op de site worden geplaatst. Voor meer informatie zie hier.
Referenties
- Cranial functional (psychogenic) movement disorders.Kaski D, Bronstein AM, Edwards MJ, Stone J. Lancet Neurol. 2015;14:1196-205
- Convergence spasm in conversion disorders: prevalence in psychogenic and other movement disorders compared with controls. Fekete R, Baizabal-Carvallo JF, Ha AD, Davidson A, Jankovic J. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2012;83:202-4
- Convergence spasm treated with botulinum toxin. Kaczmarek BB, Dawson E, Lee JP. Strabismus. 2000;17:49-51
- Teaching NeuroImage: Convergence spasm associated with midbrain compression by cerebral aneurysm. Weber KP, Thurtell MJ, Halmagyi GM. Neurology. 2008;70:e49-50.
Laatst bijgewerkt: 9 april 2016
Auteur: JH Schieving